Τα φυσικά πρόσωπα που επιθυμούν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό οφείλουν να υποβάλουν, από 1η Ιανουαρίου και το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο Τμήμα ή Γραφείο Συμμόρφωσης και Σχέσεων με τους Φορολογουμένους της Δ.Ο.Υ. όπου είναι υπόχρεοι υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ως φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας: αίτηση (έντυπο Μ0) με συνημμένα τα έντυπα Μ1 και Μ7 συμπληρωμένα, όπως ορίζουν οι κείμενες διατάξεις, καθώς και έγγραφη δήλωση με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής τους (ή θεωρημένο με την σφραγίδα της Χάγης apostille αν η βεβαίωση γίνει στο εξωτερικό), για τον ορισμό φορολογικού εκπροσώπου τους στην Ελλάδα. Παράλληλα, εφόσον διαθέτουν, συνυποβάλλουν και τα σχετικά δικαιολογητικά όπως περιγράφονται στην ΠΟΛ.1201/6-12-2017 .

* Σημείωση: Παρ’ όλο που η εγκύκλιος αναφέρει ως ημερομηνία υποβολής το αργότερο, την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου, οι αιτήσεις γίνονται δεκτές και μετά από αυτή την ημερομηνία χωρίς κυρώσεις.

Τα προαναφερθέντα φυσικά πρόσωπα οφείλουν να προσκομίσουν, το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Σεπτεμβρίου του φορολογικού έτους που ακολουθεί το φορολογικό έτος αναχώρησης, στο ως άνω Τμήμα ή Γραφείο της Δ.Ο.Υ.:

(α) Βεβαίωση φορολογικής κατοικίας από την αρμόδια φορολογική αρχή του κράτους όπου δηλώνει φορολογικός κάτοικος, από την οποία να προκύπτει ότι είναι φορολογικός κάτοικος αυτού του κράτους. Εάν ο φορολογούμενος έχει εγκατασταθεί σε κράτος με το οποίο υφίσταται Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος (στο εξής ΣΑΔΦΕ), μπορεί να προσκομίσει, αντί της βεβαίωσης, την προβλεπόμενη Αίτηση για την Εφαρμογή της ΣΑΔΦΕ όπου είναι ενσωματωμένο το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (δίγλωσσα έντυπα) ή

(β) Σε περίπτωση που δεν προβλέπεται η έκδοση των ανωτέρω από την αρμόδια φορολογική αρχή, αντίγραφο της εκκαθάρισης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος ή, ελλείψει εκκαθάρισης, αντίγραφο της σχετικής δήλωσης φορολογίας εισοδήματός του, που υπέβαλε στο άλλο κράτος ως φορολογικός κάτοικος του κράτους αυτού.

γ) Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η προσκόμιση κάποιων από τα ανωτέρω δικαιολογητικά (υπό α΄ ή β΄), επειδή αποδεδειγμένα η αλλοδαπή φορολογική αρχή δεν τα εκδίδει, τότε απαιτείται βεβαίωση από οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή, με την οποία θα αποδεικνύεται η μόνιμη και σταθερή εγκατάσταση του προσώπου αυτού στο άλλο κράτος.

Το άρθρο 4 του νόμου 4172 μιλάει για το αντίθετο, δηλαδή, για το πότε ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας. Οπότε γίνεται κατανοητό ότι όταν δεν πληροί αυτές τις προϋποθέσεις τότε μπορεί να μεταβάλει την φορολογική του κατοικία

`Αρθρο 4 Φορολογική κατοικία

Ένα φυσικό πρόσωπο είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, εφόσον:
α) έχει στην Ελλάδα τη μόνιμη ή κύρια κατοικία του ή τη συνήθη διαμονή του ή το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων ήτοι τους προσωπικούς ή οικονομικούς ή κοινωνικούς δεσμούς του ή

β) είναι προξενικός, διπλωματικός ή δημόσιος λειτουργός παρόμοιου καθεστώτος ή δημόσιος υπάλληλος που έχει την ελληνική ιθαγένεια και υπηρετεί στην αλλοδαπή.

Ένα φυσικό πρόσωπο που βρίσκεται στην Ελλάδα συνεχώς για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει τις εκατόν ογδόντα τρεις (183) ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής στο εξωτερικό, είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδος από την πρώτη ημέρα παρουσίας του στην Ελλάδα. Το προηγούμενο εδάφιο δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση φυσικών προσώπων που βρίσκονται στην Ελλάδα αποκλειστικά για τουριστικούς, ιατρικούς, θεραπευτικούς ή παρόμοιους ιδιωτικούς σκοπούς και η παραμονή τους δεν υπερβαίνει τις τριακόσιες εξήντα πέντε (365) ημέρες, συμπεριλαμβανομένων και σύντομων διαστημάτων παραμονής στο εξωτερικό. Η παρούσα παράγραφος δεν αποκλείει την εφαρμογή της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου.
Ένα νομικό πρόσωπο ή μία νομική οντότητα είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας για οποιοδήποτε φορολογικό έτος, εφόσον:
α) συστάθηκε ή ιδρύθηκε, σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο,

β) έχει την καταστατική έδρα του στην Ελλάδα ή

γ) ο τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης είναι στην Ελλάδα οποιαδήποτε περίοδο στη διάρκεια του φορολογικού έτους.

Ο «τόπος άσκησης πραγματικής διοίκησης» είναι στην Ελλάδα με βάση τα πραγματικά περιστατικά και τις συνθήκες λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τα εξής:
α) τον τόπο άσκησης καθημερινής διοίκησης,

β) τον τόπο λήψης στρατηγικών αποφάσεων,

γ) τον τόπο ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων ή εταίρων,

δ) τον τόπο τήρησης βιβλίων και στοιχείων,

ε) τον τόπο συνεδριάσεων του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης,

στ) την κατοικία των μελών του διοικητικού συμβουλίου ή όποιου άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης.

Σε συνδυασμό με τη συνδρομή των παραπάνω περιστατικών και συνθηκών είναι δυνατόν να συνεκτιμάται και η κατοικία της πλειοψηφίας των μετόχων ή εταίρων.

Κάθε φορολογούμενος μπορεί να έχει μόνο μία φορολογική κατοικία. Πολλοί συγχέουν τη φορολογική κατοικία σαν έννοια με τη συνήθη διαμονή και τη μόνιμη κατοικία. Αυτό είναι λάθος. Η εφορία δεν γνωρίζει αν κάποιος έχει φύγει στο εξωτερικό. Αν ο ίδιος δεν το δηλώσει και δεν φροντίσει για τη μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας στην αρμόδια τοπική εφορία, οι ελληνικές αρχές θα αγνοούν ότι είναι μόνιμος κάτοικος εξωτερικού. Έτσι αν κάποιος παραλείψει να δηλώσει την μεταβολή της φορολογικής κατοικίας τότε για την εφορία στην Ελλάδα θα συνεχίζει να θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας και με βάση το άρθρο 3 του νόμου 4172:

`Αρθρο 3 Υποκείμενα του φόρου

Ο φορολογούμενος που έχει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο για το φορολογητέο εισόδημά του που προκύπτει στην ημεδαπή και την αλλοδαπή, ήτοι το παγκόσμιο εισόδημά του που αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος. Κατ΄ εξαίρεση ο φορολογούμενος που είναι αλλοδαπό προσωπικό των εγκατεστημένων στην Ελλάδα γραφείων, σύμφωνα με τις διατάξεις του α.ν. 89/1967 (Α΄ 132), όπως ισχύει, υπόκειται σε φόρο στην Ελλάδα μόνο για το εισόδημα που προκύπτει στην Ελλάδα.
Ο φορολογούμενος που δεν έχει τη φορολογική κατοικία του στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο για το φορολογητέο εισόδημά του που προκύπτει στην Ελλάδα και αποκτάται μέσα σε ορισμένο φορολογικό έτος.

Όμως εκτός του ότι αν κάποιος δεν μεταβάλλει την φορολογική του κατοικία και έτσι θα θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας – άρα θα πρέπει να φορολογείται για το παγκόσμιο εισόδημά του στην Ελλάδα, μπορεί να αντιμετωπίσει και μια σειρά από άλλες πιθανές συνέπειες, οι οποίες βέβαια εξαρτώνται και επηρεάζονται από πολλούς υποκειμενικούς παράγοντες που εννοείται ότι δεν είναι δυνατόν να αποτυπωθούν και να αναφερθούν όλες. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα εξής: μόνιμος κάτοικος εξωτερικού ο όποιος δεν έχει μεταβάλει την φορολογική του κατοικία και συνεπώς για την Ελλάδα θεωρείται φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, για να φέρει χρήματα από την αλλοδαπή στην Ελλάδα θα πρέπει να είναι σε θέση να τα δικαιολογήσει, δεν θα μπορεί όμως, αν παρέμεινε φορολογικός κάτοικος Ελλάδας και δεν δήλωσε το παγκόσμιο εισόδημα στην φορολογική δήλωση στην Ελλάδα και εκεί οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ σοβαρές.

Όχι. Δεν υπάρχει διπλή φορολόγηση. Αν κάποιος έχει δηλώσει την μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας και υποβάλλει δήλωση σαν φορολογικός κάτοικος εξωτερικού, τότε στην Ελλάδα πρέπει να δηλώνει μόνο τυχόν εισοδήματα που αποκτάει στην Ελλάδα και μόνο για αυτά θα φορολογείται στην Ελλάδα. Αν τώρα δεν δηλώσει την μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας ή δεν πληροί της προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο τότε θα πρέπει να φορολογείται στην Ελλάδα για το παγκόσμιο εισόδημα του. Σε κάθε περίπτωση με τις χώρες με τις οποίες η Ελλάδα έχει συνάψει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας εισοδήματος, προβλέπεται για κάθε πηγή εισοδήματος το πού θα φορολογείται αυτό.

Αλλά και με τις χώρες με τις οποίες δεν υπάρχει σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας το υπουργείο οικονομικών έδωσε λύση με τον Ν.4172 που στο άρθρο 9 προβλέπει:

Αρθρο 9 Πίστωση φόρου αλλοδαπής

Εάν κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους ένας φορολογούμενος που έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα αποκτά εισόδημα στην αλλοδαπή, ο καταβλητέος φόρος εισοδήματος του εν λόγω φορολογούμενου, όσον αφορά στο εν λόγω εισόδημα, μειώνεται κατά το ποσό του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή για αυτό το εισόδημα. Η καταβολή του ποσού του φόρου στην αλλοδαπή αποδεικνύεται με τα σχετικά δικαιολογητικά έγγραφα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας.
Η μείωση του φόρου εισοδήματος που προβλέπεται στην προηγούμενη παράγραφο δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό του φόρου που αναλογεί για το εισόδημα αυτό στην Ελλάδα.
Δες επίσης σχετικά την ΠΟΛ.1067

Όχι, για το έτος 2020 θα πρέπει να γίνει αίτηση από την 1 Ιανουαρίου 2021 και το αργότερο έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του πρώτου δεκαήμερου του μηνός Μαρτίου 2021, δεν μπορεί να γίνει νωρίτερα. Τώρα γίνονται δεκτές αιτήσεις για αλλαγή φορολογικής κατοικίας που αφορούν έτη 2019 και προηγούμενα.

Μπορώ να κάνω εκπρόθεσμη αίτηση ή αναδρομικά για προηγούμενα έτη;

Όχι, δεν μπορεί να γίνει εκπρόθεσμη αίτηση, ούτε αναδρομικά για προηγούμενα έτη. Μπορείς όμως να αντιμετωπίσεις τα προηγούμενα έτη με άλλη διαδικασία. Για περισσότερα δες παρακάτω την ερώτηση – απάντηση 8

Εάν αποδειχθεί ότι ο φορολογούμενος είναι κάτοικος εξωτερικού και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θεωρείται κάτοικος Ελλάδας κατά τις διατάξεις της εσωτερικής μας νομοθεσίας (π.χ. δεν έχει μεταφέρει την κατοικία του σε μη- συνεργάσιμο κράτος από τις 31.03.2011 έως τις 31.12.2013), είναι δυνατή η μεταβολή της φορολογικής του κατοικίας από την τρέχουσα ημερομηνία, χωρίς την υποχρέωση να υποβληθούν, στη Δ.Ο.Υ. όπου ο φορολογούμενος εμφανίζεται ως κάτοικος Ελλάδας, δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος με το εισόδημα αλλοδαπής προέλευσης για τα έτη που απέδειξε ότι ήταν κάτοικος εξωτερικού.

Σημειώνεται ότι, στην περίπτωση που ο φορολογούμενος υπέβαλε δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος στην Ελλάδα επειδή αποκτούσε εισόδημα στη χώρα μας και αποδείξει ότι είναι κάτοικος εξωτερικού, θα πρέπει να διενεργηθεί εκ νέου εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων παρελθόντων ετών ως φορολογικού κατοίκου αλλοδαπής, λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις της παρ. 11 του άρθρου 9 του ν.2238/1994, όπως ίσχυαν κατά τα κρινόμενα έτη.

Εάν δεν αποδειχθεί από το φορολογούμενο ότι διαθέτει κατοικία ή διαμονή στην αλλοδαπή ή προκύψει ότι έχει την κατοικία ή τη διαμονή του στην Ελλάδα, τότε θα πρέπει να υποβληθούν τροποποιητικές δηλώσεις όπου θα περιλαμβάνεται το παγκόσμιο εισόδημά του, λαμβάνοντας υπόψη τα όσα αναφέρονται στην παρ. 1 του Κεφαλαίου Β’ της παρούσης περί διπλής κατοικίας.

Σημειώνεται ότι αν ο φορολογούμενος αποκτούσε εισοδήματα στην Ελλάδα τα οποία δεν δήλωνε στο εξωτερικό – αν θεωρηθεί φορολογικός κάτοικος εξωτερικού – τότε ενδέχεται να αντιμετωπίσει συνέπειες και κυρώσεις στο αλλοδαπό κράτος.

Οι κάτοικοι εξωτερικού έχουν υποχρέωση να κάνουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος μόνο αν έχουν πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα. ΠΡΟΣΟΧΗ Ακόμα και ένα λεπτό από τόκους γεννά αυτή την υποχρέωση!

Όχι, τα τεκμήρια διαβίωσης δεν εφαρμόζονται σε φυσικό πρόσωπο που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή.

Με βάση το άρθρο 33 του 4172: “Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη και η δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχείων δεν εφαρμόζονται:

Η. Προκειμένου για αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες του άρθρου 31 φυσικού προσώπου που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή. Προκειμένου για δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων του άρθρου 32 φυσικού προσώπου που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή εφόσον δεν αποκτά εισόδημα στην Ελλάδα.