Η Ουκρανία βιώνει την πρώτη της Πρωτοχρονιά υπό στρατιωτικό νόμο και με απαγόρευση κυκλοφορίας. Την ώρα που ο υπόλοιπος κόσμος υποδεχόταν με γιορτές και πυροτεχνήματα το 2023, στο Κίεβο μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα οι σειρήνες ηχούσαν για κάποια αεροπορική επιδρομή. Με τον στρατιωτικό νόμο σε ισχύ, είχαν απαγορευτεί άλλωστε οι μαζικές συγκεντρώσεις και τα πυροτεχνήματα. Στο Ντονμπάς γύρω από το Μπαχμούτ, ο πόλεμος μαίνεται και είναι ιδιαίτερα αιματηρός. Χωρίς ορατό τέλος.
Στη 18λεπτη πρωτοχρονιάτικη ομιλία του, ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι τόνισε ότι «το 2022 ξεκίνησε με τη ρωσική εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου στις τέσσερις το πρωί, όταν οι πρώτοι πύραυλοι κατέστρεψαν τον λαβύρινθο των ψευδαισθήσεων…Έχουν περάσει 311 ημέρες από τότε» είπε ο Ζελένσκι. «Μπορεί να είναι ακόμα σκοτεινά και περίπλοκα για εμάς, αλλά δεν θα φοβηθούμε ποτέ ξανά. Ήταν η χρονιά μας. Η χρονιά της Ουκρανίας, η χρονιά των Ουκρανών».
Το 90% των κατοίκων της χώρας είναι σίγουρο ότι η Ουκρανία θα νικήσει τη Ρωσία, όπως δείχνει έρευνα του φημισμένου Ινστιτούτου Razumkow.
Τι επιφυλάσσει όμως το 2023 στην Ουκρανία; Θα τελειώσει ο πόλεμος και πώς;
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και δυστυχώς, η εξέλιξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας είναι μια άσχημη υπενθύμιση του πολέμου χαρακωμάτων της γαλλογερμανικής σύγκρουσης στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης αυτής , δεν υπήρξε καμία επιτυχία για καμία από τις εμπόλεμες πλευρές. Απλά ο λεγόμενος Μεγάλος Πόλεμος στοίχισε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, οδήγησε στην «εφεύρεση» νέων τεχνολογιών πολέμου (χημικά όπλα) και κατέστρεψε μια ολόκληρη ευρωπαϊκή παραμεθόρια περιοχή σε αφάνταστο βαθμό.
Το σενάριο του Μεγάλου Πολέμου
Αν αναλύσει κανείς την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία τους πρώτους 10 μήνες και την επίμονη άρνηση να συμφωνηθεί οποιαδήποτε λύση μέσω διαπραγματεύσεων, το συμπέρασμα είναι ένα: η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ακόμα κι αν ο αριθμός των θυμάτων σίγουρα δεν συγκρίνεται με αυτόν του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, υπάρχουν ενδείξεις για ένα παρόμοιο σενάριο. Περίπου 40.000 άμαχοι έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο στην Ουκρανία, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις.
Ο ρωσικός στρατός έχει υποστεί περίπου 100.000 απώλειες (νεκρούς και τραυματίες), λένε οι Αμερικανοί. Ο αριθμός των απωλειών για τον ουκρανικό στρατό είναι πιθανό να είναι ο ίδιος. Αν και η Ουκρανία αναφέρει μόνο 10.000 – 13.000 νεκρούς στρατιώτες. Είναι πλέον βέβαιο ότι η Ρωσία δεν μπορεί να υποτάξει την Ουκρανία. Ακόμα κι αν το Κίεβο συνθηκολογούσε, μετά από όλα όσα έχουν γίνει στους Ουκρανούς, θα υπήρχε τεράστια εσωτερική αντίσταση στους Ρώσους κατακτητές.
Από τον Σεπτέμβριο, η Ουκρανία έχει εξαπολύσει αντεπίθεση, έχει ανακαταλάβει αρκετές χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα γης και αρκετές εκατοντάδες χωριά. Τα ρωσικά στρατεύματα έχουν μάλιστα αποσυρθεί από την Χερσώνα-την τέταρτη μεγαλύτερη ουκρανική πόλη στην ανατολική όχθη του ποταμού Δνείπερου. Όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι η δυναμική είναι στην ουκρανική πλευρά. Η Δύση στηρίζει πλήρως το Κίεβο και έχει υποσχεθεί δισεκατομμύρια περισσότερα σε στρατιωτική βοήθεια.
Η ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας εξακολουθεί πάντως να διαφέρει δραστικά. Οι ισχυρισμοί του Ρώσου υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου ότι υπάρχουν 25 εκατομμύρια έφεδροι στη Ρωσία μπορεί να είναι υπερβολικοί. Αλλά ακόμα και αν η στρατιωτική ισχύς της Μόσχας αποδυναμωθεί, έχει πάντα το δεύτερο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο του κόσμου στη διάθεσή της.
Σύμφωνα με το σουηδικό ινστιτούτο ερευνών για την ειρήνη Sipri, η Ρωσία διαθέτει 6.255 πυρηνικά όπλα, εκ των οποίων σχεδόν τα 1.600 λέγεται ότι είναι επιχειρησιακά έτοιμα.
Η παρέμβαση Χάμπερμας
Ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Γιούργκεν Χάμπερμας, προειδοποιεί μάλιστα ότι «ένας πόλεμος ενάντια σε μια πυρηνική δύναμη δεν μπορεί πλέον να «κερδηθεί» με οποιαδήποτε λογική έννοια, τουλάχιστον όχι με τη στρατιωτική δύναμη». Το μάθημα του Τζον Κένεντι από την Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα, εξακολουθεί να ισχύει μετά από 60 χρόνια: «Οι ηγέτες των πυρηνικών δυνάμεων δεν πρέπει να βάζουν ο ένας τον άλλον σε μια θέση όπου η μόνη επιλογή είναι μεταξύ εξευτελισμού και πυρηνικού πολέμου».
Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος, τόσο πιο δύσκολος είναι ο έλεγχος μιας πυρηνικής κλιμάκωσης.
Τρία σενάρια
Χωρίς μαζική εξωτερική παρέμβαση, αναδύονται τρία πιθανά σενάρια για την περαιτέρω εξέλιξη του πολέμου το 2023, τα οποία είναι όλα τρομακτικά:
Πρώτον, η Ρωσία κερδίζει τον πόλεμο,καταστρέφοντας τις υποδομές νερού και ηλεκτρισμού της χώρας, κάτι που είναι προφανώς πολύ «αποτελεσματικό» αυτή τη στιγμή όσο και παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο) . Μετά τις πρώτες εβδομάδες ενός σκληρού χειμώνα, εκατομμύρια άνθρωποι φεύγουν στο εξωτερικό με τον άμαχο πληθυσμό να έχει ελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης. Ο στρατός της Ουκρανίας, υπερασπίζεται μια άδεια χώρα… και τελικά τα παρατάει.
Το δεύτερο σενάριο είναι η Ουκρανία να κερδίσει τον πόλεμο με τη βοήθεια της τεράστιας δυτικής υποστήριξης. Πλέον, παραδίδονται όλο και πιο ισχυρά όπλα, τα οποία χρησιμοποιούνται επίσης για επιθέσεις σε ρωσικό έδαφος, στο Ντονμπάς και στην Κριμαία, προκειμένου να καταστρέψουν αεροδρόμια, στρατόπεδα και οδούς ανεφοδιασμού. Η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία στη Ρωσία καταρρέει ή ανατρέπεται. Ολόκληρη η υποδομή στη Ρωσία καταρρέει, ένας εμφύλιος πόλεμος ξεσπά και οδηγεί στη διάλυση του Ρωσικού ομοσπονδιακού κράτους -πιθανώς με πυρηνικά όπλα διάσπαρτα σε διαφορετικές «κρατικές οντότητες». Θα μπορούσε επίσης οι στρατιωτικοί να καταλάβουν την εξουσία στη Μόσχα. Αλλά και χωρίς αλλαγή στο Κρεμλίνο, ο Πούτιν θα μπορούσε να κλιμακώσει τον πόλεμο, για παράδειγμα προκαλώντας πυρηνικά πλήγματα, με βάση το ρωσικό αμυντικό δόγμα σε περίπτωση επίθεσης σε ρωσικό έδαφος.
Η Ευρώπη το θύμα
Το τρίτο σενάριο και το επικρατέστερο είναι ο πόλεμος να εισέλθει την άνοιξη στον δεύτερο χρόνο, χωρίς καμία από τις δύο πλευρές να έχει επιτύχει κάποιο αποφασιστικό πλεονέκτημα. Τότε το κρίσιμο ερώτημα θα είναι ποια από τις δύο πλευρές θα έχει μεγαλύτερη αντοχή. Λαμβάνοντας υπόψη το αυξανόμενο βάρος των εκατομμυρίων Ουκρανών προσφύγων και το κόστος των κυρώσεων για τον πληθυσμό της Δυτικής Ευρώπης, η διάθεση στη Γηραιά ήπειρο είναι πιο πιθανό να αλλάξει από ό,τι στη Ρωσία, όπου κάθε εξέγερση του πληθυσμού θα τιμωρείται πολύ σκληρά.
Μέχρι στιγμής, η Δύση βασίζεται στην αποτελεσματικότητα των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Οι κυρώσεις, ωστόσο, έχουν βλάψει την Ευρώπη όσο και την ίδια τη Μόσχα.Αν και υπάρχουν τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στη Ρωσία, οι επιπτώσεις της έλλειψης ενέργειας και της έκρηξης των τιμών είναι εξίσου σοβαρές, τουλάχιστον στη Δυτική Ευρώπη. Την ίδια στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες ,χάρη στην εκτεταμένη ενεργειακή τους αυτονομία, όχι μόνο κατάφεραν να μην τους αγγίξει σοβαρά αυτή η κρίση, αλλά και τώρα βγάζουν χρήματα από αυτήν.
Αποδοτικός πόλεμος για τις ΗΠΑ
Η αποσύνδεση μεταξύ των δυτικών οικονομιών και της Ρωσίας αλλά και της Κίνας ,που επιδιώκει η Ουάσιγκτον,αποδυναμώνει την Ευρώπη και ενισχύει εξαγωγικά τις Ηνωμένες Πολιτείες . Όπως και με τον νόμο Μπάιντεν για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού (IRA) , που ισχύει από σήμερα και ενισχύει με δισεκατομμύρια τις εταιρείες που θα εγκαταλείπουν την Ευρώπη και θα επενδύσουν σε αμερικανικό έδαφος.
Λόγω των αυξημένων τιμών της ενέργειας και των παραγγελιών στις αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες, αυτός ο πόλεμος έχει ήδη αποδώσει οικονομικά για τις ΗΠΑ. Οι τρεις μεγαλύτερες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ, η ExxonMobil, η Chevron και η ConocoPhillips, σημείωσαν κέρδη 16 δισ. ευρώ. Οι μετοχές των αμυντικών εταιρειών Lockheed Martin (άνοδος 24%), Northrop Grumman (άνοδος 18%) και Raytheon (άνοδος 6%) έχουν εκτοξευθεί.
Συνθήκη ειρήνης
Σε αυτό το ζοφερό πλαίσιο , η διπλωματία μπορεί να πετύχει μια λύση, έστω και επώδυνη, που θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια έντιμη και βιώσιμη ειρήνη; Ακούγεται δύσκολο έως και απίθανο αλλά δεν μπορεί να υπάρχει άλλη εναλλακτική. Τουλάχιστον για τους Ευρωπαίους. Οι πολίτες της Ευρώπης μόνο συμφέρον θα έχουν.
Ο στόχος θα πρέπει να είναι η διαπραγμάτευση μιας άμεσης κατάπαυσης του πυρός ως προϋπόθεση για μια συνθήκη ειρήνης σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις της Ουκρανίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Και αυτό μπορεί να αφορά μόνο τη διαπραγμάτευση μιας συμβιβαστικής ειρηνευτικής λύσης και όχι την επίτευξη μιας νικηφόρου ειρήνης, η οποία θα ήταν απλά η προϋπόθεση για το επόμενο κύμα επιθέσεων.
Μια τέτοια συνθήκη ειρήνης θα πρέπει να σημάνει την έναρξη διαπραγματεύσεων για μια ευρωπαϊκή νέα τάξη ασφαλείας στην οποία θα συμμετέχουν η Ουκρανία και η Ρωσική Ομοσπονδία. Σίγουρα μέχρι τότε ο δρόμος θα είναι μακρύς και δύσβατος δρόμος. Ωστόσο, αυτή πρέπει να είναι η προοπτική-στόχος όλων των διπλωματικών προσπαθειών.
Είναι σημαντικό να βγει η Ευρώπη από την πολεμική λογική.Γιατί αυτός ο πόλεμος είναι η μεγάλη ήττα της Ευρώπης.
