ΣτΕ: Συνταγματικές οι ρυθμίσεις καθορισμού οργάνων, κριτηρίων και διαδικασίας διαχείρισης απόδοσης υπαλλήλων της ΑΑΔΕ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

08/02/2023

Πρόεδρος: Δ. Σκαλτσούνης
Εισηγητής: Δ. Μακρής

Με την απόφαση 164/2023 επταμελούς συνθέσεως του Γ’ Τμήματος του ΣτΕ κρίθηκε ότι είναι συνταγματικές οι διατάξεις της προσβληθείσας απόφασης ΔΔΑΔ Ε 1191816/28-12-2018 του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Β’ 6225/31.12.2018), όπως τροποποιήθηκαν με την ΔΔΑΔ Ε 1015386 ΕΞ 03-02-2020 όμοια απόφαση, με τις οποίες καθορίζονται τα όργανα, τα κριτήρια και η διαδικασία διαχείρισης απόδοσης των υπαλλήλων της, με τις ακόλουθες ειδικότερες σκέψεις.

Με έννομο συμφέρον στρέφεται η αιτούσα ομοσπονδία κατά της προσβαλλόμενης απόφασης, που περιέχει διατάξεις που αφορούν, κατά τον προέχοντα χαρακτήρα τους, σε θέματα υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων της αναφερθείσας Αρχής και ειδικότερα διατάξεις σχετικά με σύστημα αξιολόγησής τους, που συνδέονται άμεσα με την επικληθείσα από την αιτούσα βλάβη στα επαγγελματικά συμφέροντα των υπαλλήλων της εν λόγω Αρχής, ως μελών των ενώσεων που την συγκροτούν.

Ο ν. 4389/2016 (Α’ 94) θεσπίζει ρυθμίσεις για τις αρμοδιότητες του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων ως προς το προσωπικό αυτής, για το στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο και λοιπά σχέδια δράσης της, για τους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους των υπηρεσιών και των υπαλλήλων της, για τις οργανικές θέσεις της και τη στελέχωσή τους, για την επιλογή και αξιολόγηση των προϊσταμένων της, για την τοποθέτηση και τη θητεία προϊσταμένων και τη λήξη της, για το μισθολογικό καθεστώς και την επιπλέον ανταμοιβή του προσωπικού της. Επομένως, τα ζητήματα του καθορισμού των οργάνων, των κριτηρίων και της διαδικασίας διαχειρίσεως αποδόσεως των υπαλλήλων της εν λόγω Αρχής συνιστούν ειδικότερα θέματα κατά το άρθρο 43 παράγραφος 2 εδάφιο δεύτερο του Συντάγματος, η δε παρεχόμενη κατ’ άρθρο 28 παράγραφος 1 του ν. 4389/2016 εξουσιοδότηση για τη ρύθμιση των θεμάτων αυτών με απόφαση του Διοικητή της είναι ειδική και ορισμένη. Επιπλέον, οι επίδικες ρυθμίσεις της προσβληθείσας απόφασης βρίσκονται εντός της αναφερθείσας νομοθετικής εξουσιοδότησης και δεν τέθηκαν κατά πρόδηλη παραγνώριση κριτηρίων ή όρων της.

Περαιτέρω, οι επίδικες ρυθμίσεις, συνθέτουσες το σύστημα αξιολόγησης το οποίο επέλεξε να θεσπίσει η Διοίκηση κατά την ουσιαστική εκτίμησή της, τέθηκαν για την εξυπηρέτηση των υπηρεσιακών αναγκών και την ορθολογική και αποτελεσματική εκπλήρωση της αποστολής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. Ο καθορισμός στοχοθεσίας για τους Προϊσταμένους και τους υπαλλήλους, η πρόβλεψη ποιοτικής και ποσοτικής αξιολόγησής τους μέσω της μεθόδου της κυκλικής αξιολόγησης, η βαθμολογία των υπαλλήλων και η πρόβλεψη προγράμματος βελτίωσης της απόδοσής τους βρίσκονται σε συνάφεια με τον σκοπό και την αποστολή της εν λόγω Αρχής και δεν παρίστανται προδήλως ακατάλληλοι ή μη αναγκαίοι για την εξυπηρέτηση του επιδιωκόμενου σκοπού ούτε συνιστούν υπέρμετρο περιορισμό των δικαιωμάτων των υπαλλήλων ούτε θίγουν τον πυρήνα των δικαιωμάτων τους ώστε να καθίσταται αδύνατη ή ουσιωδώς δυσχερής η άσκησή τους.

Επιπροσθέτως, το θεσπιζόμενο σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης των υπαλλήλων της Αρχής περιλαμβάνει στοχοθεσία με διάκριση των στόχων σε επιχειρησιακούς και σε λειτουργικούς, καθορισμό συγκεκριμένων χαρακτηριστικών γνωρισμάτων των στόχων αυτών και αποτύπωσή τους στο έντυπο τεθέντων στόχων, το οποίο καθορίζει τον βαθμό προτεραιότητας μεταξύ περισσότερων στόχων, την τυχόν βαρύτητα (στάθμιση) αυτών, τους δείκτες μέτρησης αποτελεσμάτων και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους. Η στοχοθεσία σε επίπεδο υπαλλήλου, με σκοπό τον επιμερισμό του εργασιακού φόρτου της μονάδας, γίνεται, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον βαθμό δυσκολίας επιτεύξεως κάθε στόχου, με καθορισμό από τον προϊστάμενο των ατομικών στόχων του υπαλλήλου έπειτα από συμβουλευτική συνέντευξη με κάθε αξιολογούμενο και αφού ληφθεί υπ’ όψιν η άποψή του, οι δε στόχοι αναλύονται σε συγκεκριμένες ενέργειες, με χρονικά προσδιορισμένη υλοποίηση και αποτυπώνονται στο σχετικό έντυπο τεθέντων στόχων. Η αξιολόγηση διακρίνεται σε ποσοτική και σε ποιοτική, προς περαιτέρω δε ενίσχυση της αντικειμενικότητας της διαδικασίας εισάγεται η μέθοδος της κυκλικής αξιολόγησης σύμφωνα με την οποία στην αξιολόγηση συμμετέχουν όλοι οι υπάλληλοι της Αρχής με τις ιδιότητες τόσο του αξιολογητή όσο και του αξιολογούμενου. Οι διατάξεις της προσβαλλόμενης απόφασης αποσκοπούν στην προσαρμογή και εναρμόνιση της αξιολόγησης της απόδοσης του προσωπικού της Αρχής με τα περιγράμματα θέσεων εργασίας και με τους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους οι οποίοι, ως εκ της ιδιαιτερότητας και της βαρύνουσας σημασίας της ιδιαίτερης αποστολής και των αρμοδιοτήτων της Αρχής, τίθενται στις μονάδες και στους υπαλλήλους της με σκοπό την βέλτιστη επίτευξη των στόχων δημοσίου συμφέροντος που της έχουν ανατεθεί, χωρίς να εισάγεται με αυτές σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης του προσωπικού της κατά τρόπο που συνιστά άνιση μεταχείρισή του έναντι των άλλων δημοσίων υπαλλήλων ή που παραβιάζει την αρχή της αξιοκρατίας.

Το επίδικο σύστημα αξιολόγησης για την ορθή διαχείριση και αξιοποίηση του προσωπικού της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων που συνάπτεται με την εξυπηρέτηση των ειδικών σκοπών και αρμοδιοτήτων της, δεν έρχεται σε αντίθεση προς τις συνταγματικές αρχές της ισότητας και της αξιοκρατίας. Η μακροχρόνια διατήρηση της ισχύος ενός ευνοϊκού για ορισμένη κατηγορία προσώπων νομοθετικού καθεστώτος δεν αποτελεί, κατά το Σύνταγμα, πρόσκομμα για την μεταβολή του με το επίδικο σύστημα διαχείρισης της απόδοσης του προσωπικού της Αρχής με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι επιδιωκόμενοι κατά την αιτιολογική έκθεση του ν. 4389/2016 σκοποί δημοσίου συμφέροντος και δεν παραβιάζεται η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης.

Περαιτέρω, η υποβολή σε μέτρα βελτιώσεως του υπαλλήλου που συμπληρώνει βαθμολογία μικρότερη του εξήντα (60), η τοποθέτηση σε διαφορετική θέση εργασίας εντός της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων του υπαλλήλου ο οποίος μετά το πέρας της διετίας εξακολουθεί να έχει βαθμολογία μέσο όρο χαμηλότερο του εξήντα (60), η αναζήτηση άλλης θέσης εργασίας εντός της εν λόγω Αρχής για τον υπάλληλο που λαμβάνει, στο πλαίσιο της αξιολόγησης, σε δύο συναπτές αξιολογικές περιόδους βαθμολογία κατώτερη του σαράντα (40), καθώς και η πρόωρη λήξη της θητείας των κατόχων θέσης ευθύνης που αξιολογούνται ως μη επαρκείς, δεν δύνανται να εξομοιωθούν με τον προβλεπόμενο στο άρθρο 103 παράγραφος 4 του Συντάγματος υποβιβασμό των δημοσίων υπαλλήλων, αφού δεν προκύπτει ότι στις περιπτώσεις αυτές μεταβάλλεται η βαθμολογική κατάταξη των υπαλλήλων στην προβλεπόμενη διάρθρωση.

Εξάλλου, σύμφωνα με τις μεταβατικές ρυθμίσεις του άρθρου 26 παρ. 2 εδαφ. α’ και 3 εδαφ. α’ της προσβαλλόμενης απόφασης, όπως ισχύει, η ποσοτική αξιολόγηση για τους κατέχοντες θέσεις ευθύνης σε οργανικές μονάδες στις οποίες έχουν τεθεί στόχοι σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο της Αρχής, συμμετέχει στην τελική αξιολόγηση με ποσοστό 20% για την αξιολογική περίοδο των ετών 2018 και 2019 και με ποσοστό 30% για την αξιολογική περίοδο του έτους 2020. Μετά την πάροδο του χρόνου που αφορούν οι εν λόγω μεταβατικές ρυθμίσεις, το ποσοστό συμμετοχής της ποσοτικής αξιολογήσεως στην τελική αξιολόγηση ανέρχεται σε 60% για τους κατόχους θέσεων ευθύνης, σύμφωνα με το άρθρο 16 της προσβαλλόμενης απόφασης. Επίσης, στις διατάξεις του άρθρου 26 παράγραφοι 2 εδάφιο β’ και 3 εδάφιο γ’ της προσβαλλόμενης απόφασης, όπως ισχύει, περιλαμβάνονται μεταβατικές ρυθμίσεις, σύμφωνα με τις οποίες για τους κατέχοντες θέσεις ευθύνης σε οργανικές μονάδες στις οποίες δεν έχουν τεθεί στόχοι σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο της Αρχής, διενεργείται μόνον ποιοτική αξιολόγηση. Οι διατάξεις αυτές δεν παραβιάζουν την αρχή της αξιοκρατίας, της αναλογικότητας και της ασφάλειας δικαίου διότι εισάγουν γενικές και αντικειμενικές ρυθμίσεις, με βάση συγκεκριμένο κριτήριο (κατοχή θέσεων για τις οποίες έχουν τεθεί ή όχι στόχοι σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο της Αρχής) και για περιορισμένο χρονικό διάστημα και αποσκοπούν στη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της Αρχής αυτής και ειδικότερα της ομαλής εφαρμογής του εισαγόμενου συστήματος αξιολόγησης, με την παροχή χρόνου σταδιακής προσαρμογής ώστε να συντρέξουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις.

Τέλος, με τις διατάξεις του άρθρου 26 παράγραφος 3 εδάφια β’ και γ’ της προσβαλλόμενης απόφασης, όπως ισχύει, εισάγονται μεταβατικές ρυθμίσεις, σύμφωνα με τις οποίες για την αξιολογική περίοδο του έτους 2020 με την οριζόμενη διαδικασία μπορεί να καθορίζονται θέσεις εργασίας της Αρχής, των οποίων οι κάτοχοι αξιολογούνται ποσοτικά με ατομική στοχοθεσία που συμμετέχει στην τελική αξιολόγηση με ποσοστό 15%, ενώ για τους υπαλλήλους της, για τους οποίους δεν εφαρμοστεί η διαδικασία της ατομικής στοχοθεσίας, διενεργείται μόνο ποιοτική αξιολόγηση. Με τις εν λόγω ρυθμίσεις δεν παραβιάζεται η αρχή της ισότητας, αφού κάθε υπάλληλος κρίνεται με βάση της ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της στοχοθεσίας που τον αφορά ούτε η αρχή της αναλογικότητας, αφού οι ρυθμίσεις αυτές βρίσκονται σε συνάφεια με την αποστολή της Αρχής και δεν παρίστανται προδήλως ακατάλληλες ή μη αναγκαίες για την εξυπηρέτηση του επιδιωκόμενου σκοπού ούτε συνιστούν υπέρμετρο περιορισμό δικαιωμάτων των υπαλλήλων ούτε θίγουν τον πυρήνα δικαιώματός τους.

Με τις διατάξεις αυτές εισάγονται μεταβατικές ρυθμίσεις για περιορισμένο χρόνο, προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία της Αρχής και ειδικότερα η ομαλή εφαρμογή του εισαγόμενου συστήματος αξιολογήσεως, με την παροχή χρόνου σταδιακής προσαρμογής.

Πηγή