Σημείωση Taxheaven: Διατάξεις της Οδηγίας 2019/1158 έχουν μεταφερθεί στο Εθνικό Δίκαιο με το Μέρος ΙΙΙ του ν. 4808/2021 «Για την Προστασία της Εργασίας – Σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής «Επιθεώρηση Εργασίας» – Κύρωση της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας – Κύρωση της Σύμβασης 187 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τo Πλαίσιο Προώθησης της Ασφάλειας και της Υγείας στην Εργασία – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 για την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής, άλλες διατάξεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και λοιπές επείγουσες ρυθμίσεις»
Για να διασφαλιστεί το δικαίωμα στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής σε όλα τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε χθες (σ.σ. 19-04-2023) να συνεχίσει τη διαδικασία επί παραβάσει που έχει κινηθεί κατά του Βελγίου, της Τσεχίας, της Ιρλανδίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Γαλλίας, της Κροατίας, της Κύπρου, του Λουξεμβούργου, της Αυστρίας και της Σλοβενίας, με την αποστολή αιτιολογημένης γνώμης στα εν λόγω κράτη μέλη επειδή δεν κοινοποίησαν τα εθνικά μέτρα για την πλήρη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των ενωσιακών κανόνων που θεσπίζουν δικαιώματα για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές.
Νέα δικαιώματα για τους γονείς και τους φροντιστές στην ΕΕ
Η οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής αλλάζει τα δεδομένα για τους εργαζόμενους γονείς και φροντιστές. Διευκολύνει την εξισορρόπηση μεταξύ οικογενειακής ζωής και επαγγελματικής σταδιοδρομίας, καθορίζοντας ελάχιστα πρότυπα για τα δικαιώματα άδειας, όπως η άδεια πατρότητας, η γονική άδεια και η άδεια φροντίδας. Προβλέπει επίσης το δικαίωμα γονιών και φροντιστών να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας. Οι νέοι αυτοί κανόνες βοηθούν τους ανθρώπους να ασχοληθούν με τη σταδιοδρομία τους και την οικογενειακή τους ζωή, βελτιώνοντας τη συνολική ευεξία τους. Στόχος της οδηγίας είναι να βελτιώσει την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής για όλους και να διευκολύνει τους γονείς και τους φροντιστές στη διαχείριση των ευθυνών τους.
Η οδηγία προβλέπει τα εξής δικαιώματα:
– Άδεια πατρότητας: Οι πατέρες έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν άδεια πατρότητας τουλάχιστον δέκα εργάσιμων ημερών κατά χρονικό διάστημα κοντά στη γέννηση του παιδιού. Η άδεια πατρότητας πρέπει να αντισταθμίζεται τουλάχιστον στο ίδιο ύψος με την άδεια ασθενείας.
– Γονική άδεια: Κάθε γονιός δικαιούται γονική άδεια τουλάχιστον τεσσάρων μηνών, εκ των οποίων οι δύο μήνες είναι μετ’ αποδοχών και μη μεταβιβάσιμοι. Οι γονείς μπορούν να ζητήσουν να λάβουν την άδειά τους με ευέλικτο τρόπο, είτε σε ημέρες πλήρους απασχόλησης ή μερικής απασχόλησης, είτε τμηματικά.
– Άδεια φροντίδας: Όλοι οι εργαζόμενοι που παρέχουν προσωπική φροντίδα ή υποστήριξη σε συγγενή ή άτομο που ζει στο ίδιο νοικοκυριό δικαιούνται άδεια φροντίδας τουλάχιστον πέντε εργάσιμων ημερών ανά έτος.
– Ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας: Όλοι οι εργαζόμενοι γονείς με παιδιά ηλικίας έως οκτώ ετών και όλοι οι φροντιστές έχουν το δικαίωμα να ζητούν μειωμένο ωράριο εργασίας, ευέλικτο ωράριο εργασίας και ευελιξία στον τόπο εργασίας.
Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν με τους εν λόγω κανόνες
Μετά την έκδοση της οδηγίας το 2019, τα κράτη μέλη είχαν προθεσμία έως τις 2 Αυγούστου 2022 για να τη μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο. Στις 21 Σεπτεμβρίου 2022 η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητική επιστολή σε 19 κράτη μέλη λόγω μη κοινοποίησης των απαιτούμενων μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Η Επιτροπή, αφού εξέτασε τις απαντήσεις που έλαβε, διαπίστωσε ότι η οδηγία εξακολουθούσε να μην έχει μεταφερθεί πλήρως στο εθνικό δίκαιο 11 κρατών μελών και, ως εκ τούτου, αποφάσισε να προβεί στο επόμενο βήμα της διαδικασίας επί παραβάσει με την αποστολή αιτιολογημένης γνώμης στο Βέλγιο, στην Τσεχία, στην Ιρλανδία, στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στη Γαλλία, στην Κροατία, στην Κύπρο, στο Λουξεμβούργο, στην Αυστρία και στη Σλοβενία. Τα εν λόγω κράτη μέλη έχουν πλέον προθεσμία δύο μηνών για να λάβουν τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να συμμορφωθούν με την αιτιολογημένη γνώμη. Διαφορετικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να τα παραπέμψει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ιστορικό
Η ΕΕ έχει εκδώσει σειρά νομοθετικών πράξεων που θεσπίζουν ελάχιστα δικαιώματα για τους πολίτες της ώστε να μπορούν να συνδυάζουν την εργασία με τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις.
Η οδηγία για την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής είναι μία από τις δράσεις του σχεδίου δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων με στόχο την περαιτέρω εφαρμογή των αρχών του πυλώνα. Η πρόταση εκδόθηκε στις 13 Ιουνίου 2019, και τα κράτη μέλη είχαν προθεσμία τριών ετών —δηλ. έως τις 2 Αυγούστου 2022— για να τη μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο. Οι νέοι κανόνες προστίθενται στα δικαιώματα για τις εγκύους εργαζόμενες τα οποία απορρέουν από την οδηγία 92/85/ΕΟΚ, σύμφωνα με την οποία οι γυναίκες έχουν δικαίωμα σε άδεια μητρότητας τουλάχιστον 14 εβδομάδων, εκ των οποίων τουλάχιστον δύο είναι υποχρεωτικές. Η άδεια μητρότητας αντισταθμίζεται τουλάχιστον στο ύψος του εθνικού επιδόματος ασθενείας.
Η οδηγία συμβαδίζει με την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη φροντίδα, ο οποία έχει ως στόχο να διασφαλίσει ποιοτικές, οικονομικά προσιτές και προσβάσιμες υπηρεσίες φροντίδας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και να βελτιώσει την κατάσταση τόσο για τους αποδέκτες φροντίδας όσο και για τα άτομα που την παρέχουν, επαγγελματικά ή άτυπα.