Άρθρα – Τι είναι οι εξωλογιστικοί (πλασματικοί – ατιμολόγητοι) τόκοι των τραπεζών;

Οι τράπεζες στις καθυστερημένες απαιτήσεις (δάνεια) από ένα σημείο και μετά (συνήθως μετά την καταγγελία) παύουν να λογιστικοποιούν τους τόκους προς αποφυγή δημιουργίας φορολογητέου (για τις τράπεζες) εισοδήματος, αλλά τους παρακολουθούν εξωλογιστικά. Τι γίνεται, όμως, για τον δανειολήπτη ως προς την έκπτωση της δαπάνης των καταλογισθέντων τόκων που δεν έχουν ακόμη λογιστικοποιηθεί;

Στην καθυστέρηση πληρωμής ενός δανείου, οι επιχειρήσεις δεν γνωρίζουν το ύψος των πλασματικών (εξωλογιστικών) τόκων, διότι οι τράπεζες αρνούνται να παράσχουν αυτά τα στοιχεία και ως εκ τούτου οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να εγγράψουν (καταχωρήσουν) αυτούς τους τόκους ως δαπάνη στα βιβλία τους.

Πιο συγκεκριμένα, με βάση το άρθρο 150 του ν. 4261/2014 ορίζεται ότι: «Τα πιστωτικά ιδρύματα που εδρεύουν στην Ελλάδα υποχρεούνται να παύουν τη λογιστικοποίηση των τόκων των δανείων ή λοιπών πιστώσεων που χορηγούν, υπό οποιαδήποτε μορφή, περιλαμβανομένων των απαιτήσεων από χρηματοδοτικές μισθώσεις με βάση το ν. 1665/1986 (Α’ 194), μετά τη συμπλήρωση χρονικού διαστήματος κατά το οποίο λογισθέντες τόκοι επί των δανείων ή λοιπών πιστώσεων αυτών παραμένουν ανείσπρακτοι και το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες προκειμένου περί οφειλών από δάνεια προς φυσικά πρόσωπα που εξασφαλίζονται πλήρως με ακίνητα και τους τρεις (3) μήνες προκειμένου για οφειλές από λοιπές πιστοδοτήσεις. Μετά την πάροδο του ως άνω διαστήματος επιτρέπεται μόνο ο εξωλογιστικός προσδιορισμός των τόκων, περιλαμβανομένων και των τυχόν τόκων υπερημερίας και εξ ανατοκισμού όπου επιτρέπεται, οι οποίοι θα λογιστικοποιούνται όταν και εφόσον εισπράττονται. Ειδικά προκειμένου περί δανείων ή λοιπών πιστώσεων με τη μορφή αλληλόχρεων λογαριασμών, εφόσον οι λογιζόμενοι και μη εισπραττόμενοι τόκοι προσαυξάνουν τα χρεωστικά υπόλοιπα των λογαριασμών, θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ισόποση πίστωση των λογαριασμών αυτών εντός του τριμήνου που έπεται της ημερομηνίας λογισμού των τόκων προκειμένου να μην παύσει ο εκτοκισμός των δανείων ή λοιπών πιστώσεων».

Όπως βλέπουμε, λοιπόν, οι τράπεζες καταχωρούν τους πλασματικούς σε ειδικούς λογαριασμούς που τηρούν εξωλογιστικά. Όμως, εξυπακούεται ότι ο δανειολήπτης δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση της καταβολής τους και το ύψος αυτών των τόκων το πληροφορείται η επιχείρηση όταν λάβει τη διαταγή πληρωμής και σε κάθε περίπτωση κατά την εκτέλεση, π.χ. στον πλειστηριασμό του ακινήτου. Μόνο κατά το στάδιο αυτό λαμβάνει γνώση η επιχείρηση σχετικά με το ύψος των τόκων αυτών, τους οποίους φυσικά δεν έχει καταχωρήσει στα λογιστικά της βιβλία, εφόσον δεν γνώριζε το ύψος τους. Ωστόσο, η ετεροχρονισμένη καταχώρησή τους δεν αναγνωρίζεται φορολογικά, γιατί αφορούν μη καταχωρημένες δαπάνες παρελθουσών χρήσεων.

Ειδικότερα, στη φορολογία εισοδήματος ισχύει η βασική αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων και δεν αναγνωρίζονται προς έκπτωση στην τρέχουσα χρήση δαπάνες που αφορούν προηγούμενες ή επόμενες χρήσεις, έστω και εάν καλύπτονται με δικαιολογητικά της τρέχουσας χρήσης, καθόσον οι δαπάνες κατά κανόνα αναγνωρίζονται στη χρήση κατά την οποία καθίστανται δεδουλευμένες και εκκαθαρισμένες, ανεξάρτητα αν έχουν εξοφληθεί ή όχι (βλ. Δ12Α 1054299 ΕΞ 26.3.2014).

Στην περίπτωση του πλειστηριασμού, λοιπόν, προκύπτει ένα φορολογητέο εισόδημα για την επιχείρηση που προέρχεται από την διαφορά που προκύπτει μεταξύ αξίας εκπλειστηριάσματος και κόστους εκποιούμενου περιουσιακού στοιχείου και από το εισόδημα αυτό δεν εκπίπτουν οι πλασματικοί τόκοι, εφόσον δεν έχουν καταχωρηθεί ως δαπάνες στη χρήση που αφορούν.

Παράδειγμα:

Εκποιείται στο πλαίσιο πλειστηριασμού την 30.6.2023 ένα επαγγελματικό ακίνητο στο ποσό των 600.000 ευρώ.
Στα βιβλία έχουν καταγραφεί:
• υπόλοιπο δανείου: 300.000 ευρώ
• τόκοι μέχρι την καταγγελία 31.12.2012: 50.000 ευρώ
• πλέον πλασματικοί τόκοι μετά από την καταγγελία από 1.1.2013 έως 31.12.2023: 170.000 ευρώ
Σύνολο απαίτησης: 520.000 ευρώ

Το κόστος του ακινήτου στα βιβλία της επιχείρησης είναι 220.000 ευρώ πλέον αναγνωρίσιμοι τόκοι που έχουν καταχωρηθεί 50.000 ευρώ σύνολο 270.000  ευρώ.

Προκύπτει, λοιπόν, μία διαφορά προς φορολόγηση 330.000 ευρώ (αξία ακινήτου βάσει πλειστηριασμού 600.000 ευρώ μείον 270.000 ευρώ κόστος ακινήτου), την οποία η επιχείρηση φορολογείται ως έσοδο, χωρίς να δύναται να εκπέσει εκ των υστέρων το ποσό των πλασματικών τόκων 170.000 ευρώ, το οποίο όμως καταβάλλεται κανονικά προς την τράπεζα.

Όπως αναφέραμε και ανωτέρω, οι πλασματικοί τόκοι αφορούν τόκους παρελθουσών χρήσεων, τους οποίους η επιχείρηση νομίμως δεν καταχώρησε, διότι τους αγνοούσε, αλλά η εκ των υστέρων καταχώρησή τους στα βιβλία της επιχείρησης δεν αναγνωρίζεται φορολογικά.

Επειδή αυτό καθ’ αυτό το γεγονός της εκ των υστέρων ενημέρωσης σχετικά με τους πλασματικούς τόκους είναι απαράδεκτο και ήδη δημιουργεί εκτεταμένα προβλήματα, η Πολιτεία θα πρέπει να πάρει θέση. Μέχρι όμως να λυθεί (και αν λυθεί) το ζήτημα, παραθέτουμε μία πρόταση για την εμφάνιση αυτών των πλασματικών τόκων στα βιβλία των επιχειρήσεων: οι ίδιες οι επιχειρήσεις να υπολογίζουν αυτούς τους τόκους εφαρμόζοντας το επιτόκιο καθυστερήσεων της κάθε τράπεζας, όπως προκύπτει από τον επίσημο ιστότοπο αυτής, μετά από επαλήθευση και με βάση τα στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδος και, εν συνεχεία, το ετήσιο υπόλοιπο να πιστώνεται σε μεταβατικό λογαριασμό εκκαθάρισης. Η καταχώρηση μπορεί να γίνεται με ένα τίτλο κτήσης και η τελική εκκαθάριση να γίνεται μετά την εκτέλεση. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί νομότυπα η επιχείρηση να καταχωρήσει στα βιβλία της τους πλασματικούς τόκους και να εκπέσει τη σχετική δαπάνη.

*Ο Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός.
**Η Νατάσα Δαλιάνη είναι Partner της Artion. A.E.

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.