ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΘΕΝ ΤΥΠΟΥ αριθ. 37/25
Λουξεμβούργο, 21 Μαρτίου 2025
Στατιστικά στοιχεία για το δικαστικό έτος 2024: σημαντική αύξηση τόσο του αριθμού των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου όσο και των υποθέσεων που περατώθηκαν από το θεσμικό όργανο στο σύνολό του
Με 922 περατωθείσες υποθέσεις στη διάρκεια του έτους, το Γενικό Δικαστήριο βελτίωσε την περσινή του επίδοση και ξεπέρασε κατά πολύ τον μέσο όρο των τελευταίων χρόνων. Κατάφερε επίσης να μειώσει αισθητά το συσσωρευμένο στοκ εκκρεμών υποθέσεων
Δικαστήριο
1. Το περασμένο έτος μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια εξαιρετική χρονιά, από πλευράς τόσο του αριθμού των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου όσο και του αριθμού των υποθέσεων που περατώθηκαν από το θεσμικό όργανο στο σύνολό του.
2. Το 2024 οι υποθέσεις που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου ανήλθαν σε 920, σημειώνοντας άνοδο 12 % σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά· παράλληλα, το Δικαστήριο περάτωσε 863 υποθέσεις, βελτιώνοντας κατά 10 % την περσινή του επίδοση και ισοφαρίζοντας σχεδόν το ρεκόρ του 2019.
3. Τα στατιστικά στοιχεία του 2024 θυμίζουν τα ιστορικά υψηλά επίπεδα του 2019 και δικαιολογούν απολύτως τη νομοθετική μεταρρύθμιση που τέθηκε σε ισχύ από 1ης Οκτωβρίου 2024, σχετικά με τη μερική μεταβίβαση της προδικαστικής αρμοδιότητας από το Δικαστήριο στο Γενικό Δικαστήριο σε ορισμένους συγκεκριμένους τομείς1. Στη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών του 2024 διαβιβάστηκαν στο Γενικό Δικαστήριο 19 αιτήσεις προδικαστικής αποφάσεως, προερχόμενες από 12 διαφορετικά κράτη μέλη.
Γενικό Δικαστήριο
4. Με 922 περατωθείσες υποθέσεις το 2024, η παραγωγικότητα του Γενικού Δικαστηρίου εμφανίζεται ακόμη πιο αυξημένη σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και υπερβαίνει κατά πολύ τη μέση επίδοση των τελευταίων ετών.
5. Το Γενικό Δικαστήριο κατάφερε να μειώσει σημαντικά τις εκκρεμείς υποθέσεις· έχουν φτάσει πλέον τις 1 302, που είναι και ο χαμηλότερος αριθμός τους από το 2015 και έπειτα.
Συνολικά 1 706 υποθέσεις εισήχθησαν ενώπιον των δύο δικαιοδοτικών οργάνων στη διάρκεια του 2024. Ο αριθμός αυτός κινείται στα ίδια επίπεδα με την προηγούμενη τριετία (1 689 το 20232, 1 710 το 2022 και 1 720 το 2021).
Αντιθέτως, ως προς τον αριθμό των υποθέσεων που εκδικάστηκαν, το Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο περάτωσαν 1 785 υποθέσεις το 2024, μια εξαιρετική συγκομιδή σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια (1 687 το 2023, 1 666 το 2022 και 1 723 το 2021).
Τέλος, ενώπιον αμφότερων των δικαιοδοτικών οργάνων εκκρεμούν 2 508 υποθέσεις3, αριθμός ο οποίος σηματοδοτεί πτώση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (2 587 το 2023) και είναι χαμηλότερος από τα επίπεδα των ετών 2020 έως 2022.
Συνολική εξέλιξη του δικαιοδοτικού έργου του θεσμικού οργάνου από το 2020 έως το 2024
Το Δικαστήριο
Το 2024 εισήχθησαν 920 υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου. Μπορεί να μην πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό στην ιστορία του Δικαστηρίου –το 2019 εξακολουθεί να κατέχει τα πρωτεία, με 966 εισαχθείσες τότε υποθέσεις– δεν παύει όμως να συνιστά αύξηση 12% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (821 νέες υποθέσεις το 2023).
Αναφορικά με το αντικείμενο των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου, η κατάσταση παραμένει γενικώς σταθερή, χωρίς διαφορές από τα προηγούμενα χρόνια. ‘Όπως και στο παρελθόν, έτσι και το 2024 πολλές υποθέσεις αφορούσαν την προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος, την κοινωνική πολιτική και τις μεταφορές, καθώς και τον ανταγωνισμό και τις κρατικές ενισχύσεις. Η πιο αξιοπρόσεκτη άνοδος καταγράφεται στον αριθμό των υποθέσεων με θέμα την οικονομική και νομισματική πολιτική, τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και, τέλος, τον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης. Στον συγκεκριμένο τομέα, 123 υποθέσεις, εκ των οποίων οι 117 προδικαστικές, εισήχθησαν ενώπιον του Δικαστηρίου, ήτοι 40 περισσότερες απ’ ό,τι το προηγούμενο έτος.
Το Δικαστήριο περάτωσε 863 υποθέσεις, επίδοση σχεδόν ίδια με την καλύτερη στην ιστορία του, η οποία είχε σημειωθεί πριν πέντε χρόνια (865 υποθέσεις). Ο αριθμός αυτός, ο οποίος αντιπροσωπεύει άνοδο της τάξης του 10% σε σύγκριση με τις 783 περατωθείσες υποθέσεις της προηγούμενης χρονιάς, αντικατοπτρίζει τις συνεχείς προσπάθειες του δικαιοδοτικού οργάνου να αντεπεξέλθει αποτελεσματικά στον διαρκώς αυξανόμενο φόρτο εργασίας του.
Η μέση διάρκεια της διαδικασίας στις προδικαστικές υποθέσεις αυξήθηκε από 16,8 μήνες το 2023 σε 17,2 μήνες το 2024, ενώ στις ευθείες προσφυγές, κατά την ίδια πάντοτε περίοδο, από 20,8 μήνες σε 21,5 μήνες.
Αντιθέτως, ο μέσος χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων στις οποίες εφαρμόστηκε η επείγουσα διαδικασία μειώθηκε από 4,3 μήνες το 2023 σε 3,3 μήνες το 2024.
Ως προς το πώς κατανέμονται οι εκδοθείσες αποφάσεις και διατάξεις μεταξύ των δικαστικών σχηματισμών, αξιομνημόνευτη είναι πρωτίστως η πολύ εντονότερη δραστηριοποίηση του τμήματος μείζονος συνθέσεως του Δικαστηρίου. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2024 περάτωσε 75 υποθέσεις, σε σύγκριση με μόλις 36 υποθέσεις ένα χρόνο νωρίτερα.
Παρότι ο αριθμός των υποθέσεων που περατώθηκαν από το Δικαστήριο το 2024 ήταν εξαιρετικά υψηλός, εντούτοις ήταν χαμηλότερος από εκείνον των υποθέσεων που εισήχθησαν, με λογικό επακόλουθο να σημειωθεί μια αύξηση των εκκρεμών υποθέσεων, οι οποίες στις 31 Δεκεμβρίου 2024 ανέρχονταν σε 1 206. Πρόκειται για τον υψηλότερο αριθμό στα χρονικά του Δικαστηρίου. Μολονότι μαρτυρεί οπωσδήποτε την εμπιστοσύνη που δείχνουν στο Δικαστήριο οι πολίτες και τα δικαστήρια των κρατών μελών της Ένωσης για την επίλυση των ζητημάτων ερμηνείας του ενωσιακού δικαίου τα οποία αντιμετωπίζουν, καταδεικνύει ταυτόχρονα τη σημασία της νομοθετικής μεταρρύθμισης που τέθηκε σε ισχύ τον Οκτώβριο του 2024 με στόχο να εξισορροπηθεί ο φόρτος εργασίας μεταξύ του Δικαστηρίου και του Γενικού Δικαστηρίου μέσω της μεταβίβασης μέρους της προδικαστικής αρμοδιότητας από το πρώτο στο δεύτερο.
Όπως υπογραμμίζει ο Koen Lenaerts, Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «σε μια τρικυμιώδη παγκόσμια συγκυρία, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κράτησε σταθερό προσανατολισμό, έχοντας ως πυξίδα την αποστολή που του αναθέτουν οι Συνθήκες στην υπηρεσία της δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου. Το θεσμικό όργανο συνέχισε να επιτελεί καθημερινά το έργο του, προστατεύοντας τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συμβάλλοντας στην οικοδόμηση της κοινής έννομης τάξης των κρατών μελών. Παράλληλα, έθεσε τις απαραίτητες βάσεις για την απρόσκοπτη μελλοντική λειτουργία του.»
Δραστηριότητα του Δικαστηρίου: εισαχθείσες, περατωθείσες, εκκρεμείς υποθέσεις (2020-2024)
Ενδιαφέροντα συμπεράσματα αντλούνται από την ανάλυση της γεωγραφικής προέλευσης των αιτήσεων προδικαστικής αποφάσεως που υποβλήθηκαν στο Δικαστήριο το 2024. Ειδικότερα, ύστερα από μια αισθητή κάμψη στις προδικαστικές παραπομπές από τα ιταλικά δικαστήρια το 2023, ακολούθησε μια πραγματική έκρηξη το 2024, καθώς ο αριθμός τους πλησίασε τις εκατό (98, έναντι μόνον 43 το 2023), που είναι και το ρεκόρ για την Ιταλία από το 1952. Αντίστροφή πορεία καταγράφει ο αριθμός των προδικαστικών παραπομπών από τα γερμανικά δικαστήρια, δεδομένου ότι οι 66 αιτήσεις τους για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως είναι, ως ετήσια συγκομιδή, οι λιγότερες των τελευταίων δεκαπέντε χρόνων –σημειωτέον ότι ανέρχονταν σε 94 το 2023 και σε 140 τρία χρόνια νωρίτερα (2020)– ενώ ο αριθμός των προδικαστικών παραπομπών από τα πολωνικά δικαστήρια παρέμεινε σταθερός, αφού υπέβαλαν 47 τέτοιες αιτήσεις στο Δικαστήριο το 2024 (έναντι 48 το την προηγούμενη χρονιά). Ακολούθησαν, κατά σειρά, τα αυστριακά (με 39), τα βουλγαρικά (με 38) και τα βελγικά δικαστήρια (με 36).
Προδικαστικές παραπομπές από τα δικαστήρια των κρατών μελών (2024)
Το Γενικό Δικαστήριο
Το 2024 εισήχθησαν 786 υποθέσεις ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου.
Όσον αφορά τις διαφορές του δικαίου της διανοητικής ιδιοκτησίας, παρατηρείται ελαφρά μείωση του αριθμού των υποθέσεων που εισήχθησαν ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου (268, σε σύγκριση με τις 310 υποθέσεις οι οποίες είχαν εισαχθεί το 2023), παρότι τα τμήματα προσφυγών του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) περάτωσαν περισσότερες διαδικασίες απ’ ό,τι το προηγούμενο έτος. Η πτωτική τάση στη συγκεκριμένη κατηγορία υποθέσεων είναι πιθανόν να επιβεβαιωθεί και του χρόνου, καθώς ο αριθμός των προσφυγών ενώπιον των τμημάτων προσφυγών του EUIPO μειώθηκε (-6%) και η εφαρμογή των μηχανισμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών ενώπιον του EUIPO όχι απλώς ενθαρρύνεται αλλά, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει καταστεί ακόμη και υποχρεωτική.
Οι υποθέσεις οι οποίες σχετίζονται με την οικονομική και νομισματική πολιτική, έναν τομέα που περιλαμβάνει και το τραπεζικό δίκαιο, έχουν υποχωρήσει σημαντικά, όπως μαρτυρεί ιδίως ο αριθμός των προσφυγών κατά του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης (CRU)4.
Αναφορικά με τη ρύθμιση των ψηφιακών αγορών και υπηρεσιών, εισήχθησαν έξι υποθέσεις που αφορούσαν τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/2065 για τις ψηφιακές υπηρεσίες [Digital Services Act (DSA)], και ειδικότερα τον χαρακτηρισμό «πολύ μεγάλη επιγραμμική πλατφόρμα» και το ύψος του εποπτικού τέλους, καθώς και δύο υποθέσεις που αφορούσαν τον κανονισμό (ΕΕ) 2022/1925 για τις ψηφιακές αγορές [Digital Markets Act (DMA)], και πιο συγκεκριμένα τον χαρακτηρισμό «πυλωρός». Επί του παρόντος δεν έχουν ασκηθεί ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου προσφυγές κατά πράξεων της Επιτροπής στο πλαίσιο της εφαρμογής των ουσιαστικών υποχρεώσεων που επιβάλλονται στους φορείς των σχετικών αγορών, αν και πρόκειται για ένα πεδίο υποθέσεων στο οποίο δεν αποκλείεται να εμφανιστεί βραχυπρόθεσμα εντονότερη κινητικότητα.
Στις διαφορές με αντικείμενο τα περιοριστικά μέτρα η κατάσταση έμεινε απαράλλακτη σε σχέση με το 2023 (63 υποθέσεις). Όπως και την προηγούμενη χρονιά, οι νέες υποθέσεις στον τομέα αυτόν σχετίζονται στην πλειονότητά τους (47 από τις 63) με τη σειρά περιοριστικών μέτρων που έλαβε η Ευρωπαϊκή Ένωση εις βάρος διαφόρων φυσικών και νομικών προσώπων λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Στους παραδοσιακούς τομείς των ένδικων διαφορών ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου, ο αριθμός των υπαλληλικών υποθέσεων έμεινε σταθερός (78 υποθέσεις έναντι 82 το 2023). Στις διαφορές με αντικείμενο κρατικές ενισχύσεις καταγράφηκε μεν αύξηση από τις δέκα υποθέσεις το 2023 στις 23 το 2024, πλην όμως και πάλι ο αριθμός τους είναι χαμηλός σε σύγκριση με τα επίπεδα του παρελθόντος. Τέλος, όπως είχε συμβεί και τα δύο προηγούμενα χρόνια, οι νέες υποθέσεις ανταγωνισμού το 2024 ήταν ελάχιστες, για την ακρίβεια μόλις δέκα.
Με 922 περατωθείσες υποθέσεις κατά τη διάρκεια της περασμένης χρονιάς, το Γενικό Δικαστήριο βελτίωσε την ήδη αξιόλογη περσινή του επίδοση και ξεπέρασε κατά πολύ τον μέσο όρο των τελευταίων ετών. Κατάφερε έτσι να περιορίσει αισθητά το στοκ των εκκρεμών υποθέσεων: οι περατωθείσες υποθέσεις υπερέβησαν κατά 136 τις εισαχθείσες και, στις 31 Δεκεμβρίου 2024, οι εκκρεμείς υποθέσεις ήταν 1 302 (εάν οι 404 κατ’ ουσίαν πανομοιότυπες προσφυγές που ασκήθηκαν το 2023 υπολογιστούν ως μία μόνον υπόθεση, διότι αλλιώς ο ακαθάριστος αριθμός ανέρχεται συνολικά σε 1 705). Πρόκειται, εν πάση περιπτώσει, για τον χαμηλότερο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων από το 2015 και έπειτα.
Η μέση διάρκεια εκδίκασης των υποθέσεων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη, σημειώνοντας πολύ ελαφρά αύξηση. Ανήλθε, το 2024, σε 18,5 μήνες για τις υποθέσεις που περατώθηκαν είτε με απόφαση είτε με διάταξη, έναντι 18,2 μηνών το 2023, και σε 22,1 μήνες (έναντι 21 μηνών το 2023) αν ληφθούν υπόψη μόνον οι υποθέσεις οι οποίες περατώθηκαν με την έκδοση αποφάσεως. Ως προς την τελευταία αυτή κατηγορία υποθέσεων, η μέση διάρκεια εκδίκασής τους κυμαίνεται μεταξύ 42,6 μηνών για τις υποθέσεις ανταγωνισμού ή 37,2 μηνών για τις υποθέσεις κρατικών ενισχύσεων και 13,5 μηνών για τις υποθέσεις διανοητικής ιδιοκτησίας. Η περάτωση πολλών παλαιών υποθέσεων ή ομάδων πολύπλοκων υποθέσεων, ιδίως στους τομείς των κρατικών ενισχύσεων, του ανταγωνισμού και του τραπεζικού δικαίου, συνέτεινε στην αύξηση της μέσης διάρκειας των διαδικασιών. Κατόπιν τούτου όμως αναμένεται, χάρη στην ελάφρυνση από τα βαρίδια του παρελθόντος, μια μείωση της μέσης διάρκειας των διαδικασιών στο εγγύς μέλλον.
Όπως τονίζει ο Marc van der Woude, Πρόεδρος του Γενικού Δικαστηρίου, «ενισχυμένο με τη νέα του αρμοδιότητα στον τομέα των προδικαστικών παραπομπών, καθώς και με τις νέες του ευθύνες κατόπιν της επέκτασης της εφαρμογής του μηχανισμού προηγούμενης έγκρισης της εξέτασης των αιτήσεων αναιρέσεως, το Γενικό Δικαστήριο έχει πλέον εξοπλιστεί με όλα τα αναγκαία εργαλεία για μια αποτελεσματική και προδραστική διαχείριση του φόρτου εργασίας του, ενόψει και της επόμενης μερικής ανανέωσης της σύνθεσής του, τον Οκτώβριο του 2025.»
Δραστηριότητα του Γενικού Δικαστηρίου: εισαχθείσες, περατωθείσες, εκκρεμείς υποθέσεις (2020-2024)
1Πρόκειται για τους έξι ακόλουθους τομείς: 1) κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, 2) ειδικοί φόροι κατανάλωσης, 3) τελωνειακός κώδικας, 4) δασμολογική κατάταξη των εμπορευμάτων στη συνδυασμένη ονοματολογία, 5) αποζημίωση και βοήθεια προς τους επιβάτες σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης ή καθυστέρησης ή ακύρωσης των μεταφορικών υπηρεσιών, και 6) σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου.
2Αν οι 404 κατ’ ουσίαν πανομοιότυπες υποθέσεις που εισήχθησαν ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου υπολογιστούν ως μία μόνον υπόθεση. Οι προσφυγές αυτές (T-620/23 έως T-1023/23) έχουν ως αντικείμενο το καθεστώς προαιρετικής επικουρικής σύνταξης των ευρωβουλευτών.
3Ibidem.
4Ο βασικός λόγος είναι ότι, από το 2024, το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης έπαυσε να εισπράττει εκ των προτέρων εισφορές από τα ιδρύματα τα οποία είχαν υπαχθεί στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης, με συνέπεια να εξαλειφθεί η κύρια πηγή ένδικων διαφορών. Οι 14 προσφυγές που ασκήθηκαν το 2024 αφορούν την έκδοση νέας αποφάσεως σχετικά με τις εκ των προτέρων εισφορές στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης για το 2021 και πρέπει να αντιπαραβληθούν με τις 48 υποθέσεις για τις αντίστοιχες εισφορές του 2023.