Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Πριν λίγες ημέρες, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, κατά την περιοδεία του στην Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, εγκαινίασε μια στρατηγική οικονομική συμμαχία (IPEF) με τη συμμετοχή 13 χωρών της περιοχής, επιδιώκοντας να διευρύνει την αμερικανική επιρροή στον Ινδο-Ειρηνικό, έναντι της Κίνας.
Από το Τόκιο, ο πρόεδρος Μπάιντεν ,εκτός από την ανακοίνωση για τη συγκρότηση του IPEF, εξήγγειλε τις πρώτες συγκεκριμένες πρωτοβουλίες του Τετραμερούς Συμφώνου για την Ασφάλεια (Quad), στον οποίο συμμετέχουν οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Ινδία και η Αυστραλία. Αφορούν κυρίως τον τεχνολογικό τομέα (Διάστημα, κυβερνοχώρος, ημιαγωγοί κ.λπ.). Ο στόχος είναι να αποτραπεί η πρόσβαση του Πεκίνου στην τεχνολογία και την καινοτομία των τεσσάρων χωρών, στην οποία, παραδόξως, βασίζεται εν μέρει η κινεζική οικονομική και στρατιωτική πρόοδος.
Τρίτον, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ρητά ότι η Ουάσιγκτον θα παρέμβει για να υπερασπιστεί την Ταϊβάν εάν δεχόταν επίθεση από τη Λαϊκή Δημοκρατία. Λίγο αργότερα, η δήλωση αμβλύνθηκε από το προσωπικό του Λευκού Οίκου, το οποίο επανέλαβε ότι η Αμερική τηρεί την «πολιτική της μίας Κίνας» στις σχέσεις της με την Ταϊβάν. Από την πρωτοβουλία IPEF παραμένει προς το παρόν, εκτός η Ταϊβάν, αν και ο Λευκός Οίκος διαπραγματεύεται διμερώς την ένταξή της.
Η απάντηση της Κίνας
Σε απάντηση, η Κίνα φιλοξένησε το Σαββατοκύριακο στο νησί Χαϊνάν μια συνάντηση εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου από τις 15 χώρες μέλη της πρωτοβουλίας για την Περιφερειακή Οικονομική Συνεργασία (RCEP), προκειμένου να συζητηθούν τρόποι επέκτασης του εμπορίου εντός του μπλοκ. Το RCEP περιλαμβάνει την Κίνα, τις 10 χώρες μέλη του ASEAN, αλλά και την Αυστραλία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και τη Νέα Ζηλανδία.
«Την ώρα που όλοι θαυμάζουν την νέα στρατηγική για τον Ινδο-Ειρηνικό του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν, η Κίνα πέταξε “κάτω από τα ραντάρ” και φιλοξένησε μια συζήτηση υψηλού επιπέδου -το μεγαλύτερο εμπορικό σύμφωνο στον κόσμο», μεταδίδει το αμερικανικό δίκτυο CNBC.
«Η σύνοδος του RCEP υπογραμμίζει ότι η Κίνα, αντί να αντιδράσει ή να αντιμετωπίσει το υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών,IPEF, πιθανότατα θα προχωρήσει με τις ήδη συμφωνηθείσες εμπορικές συνεργασίες» , εκτιμά το CNBC. «Η Κίνα δεν θα λάβει άμεσα ή πολύ στοχευμένα μέτρα για να ανταποκριθεί στο IPEF», δήλωσε ο Λι Σιρουί, ειδικός σε θέματα εμπορίου στη Σχολή Διεθνών Σπουδών S. Rajaratnam στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης.
«Σύμφωνα με την υποστήριξή της στην πολυμέρεια και την παγκοσμιοποίηση, η Κίνα είναι πιθανό να συνεχίσει να προωθεί την πρωτοβουλία RCEP καθώς αυτή παρέχει στα κράτη μέλη τεράστια πρόσβαση στην αγορά, την οποία η IPEF στερεί», είπε ο Λι στο CNBC .
Ενταση του ανταγωνισμού
Αν και όλα τα φώτα της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα στον πόλεμο στην Ουκρανία, εντείνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας στον Ινδο-Ειρηνικό. Αλλωστε, η γεωπολιτική ατζέντα και των δύο μεγάλων δυνάμεων, είναι πολύ ευρύτερη και φυσικά προηγείται του πολέμου στην Ουκρανία. Η περιοδεία του Προέδρου Μπάιντεν στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία (19-24 Μαΐου) αποδείχθηκε πιο αποτελεσματική από αυτή του Κινέζου υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι (26 Μαΐου – 4 Ιουνίου), σε οκτώ νησιωτικά κράτη του Νότιου Ειρηνικού (Κιριμπάτι , Σαμόα, Φίτζι, Τόνγκα, Βανουάτου, Παπούα Νέα Γουινέα, Ανατολικό Τιμόρ και Νήσοι Σολομώντα).
Το Πεκίνο δεν κατάφερε να πείσει τις χώρες που παραδοσιακά βρίσκονται στην αυστραλιανή σφαίρα επιρροής να υπογράψουν ένα περιφερειακό σύμφωνο για την εδραίωση της παρουσίας του Κινεζικού Στρατού σε αυτό το μέρος του κόσμου. Μοναδική επιτυχία για το Πεκίνο ήταν η υπογραφή συμφωνίας με τα Νησιά του Σολομώντα που επιτρέπει την αποστολή Κινέζων στρατιωτών. Ωστόσο, η αποτυχία υπογραφής της περιφερειακής συμφωνίας δείχνει ότι άλλα κράτη της περιοχής δεν θέλουν να παίξουν τον ίδιο ρόλο. Ωστόσο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την κινεζική φιλοδοξία ως μοχλό διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ.
Στο πλαίσιο αυτό ,το Πεκίνο υποχρεώνεται να εστιάσει την προσοχή του στον εμπορικό τομέα στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού επεκτείνοντας την οικονομική κυριαρχία της και αυξάνοντας το εμπόριο της στο πλαίσιο του RCEP. Η Παπούα Νέα Γουινέα, η Σαμόα, τα Φίτζι, τα Νησιά Κουκ, το Βανουάτου, η Τόνγκα και τα νησιά του Σολομώντα είναι ήδη εταίροι του Πεκίνου στο νέο Δρόμο του Μεταξιού και φυσικά χρειάζονται επενδύσεις.
Ο ειδικός στο εμπόριο, Χενγκ Βανγκ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας, εκτιμά ότι η Κίνα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τις προσβάσεις στην αγορά που έχει στο πλαίσιο του RCEP, για να ενισχύσει την παρουσία της στην περιοχή. «Το RCEP είναι η μόνη μεγάλη περιφερειακή εμπορική συμφωνία στην οποία η Κίνα είναι συμβαλλόμενο μέρος και το Πεκίνο πιθανότατα θα το αναδείξει», είπε ο Βανγκ .
Ωστόσο, η απειλή μιας ανταγωνιστικής εμπορικής συμφωνίας από τις ΗΠΑ παραμένει πραγματικότητα, δήλωσε ο Χένρι Γκάο, αναπληρωτής καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. «Σε περίπτωση που κάποιος αμφιβάλλει ότι το όραμα των ΗΠΑ για το IPEF είναι να τελειώσει το RCEP, ο Λευκός Οίκος δήλωσε ρητά ότι: «Μαζί, αντιπροσωπεύουμε το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ», είπε ο Γκάο. «Γιατί ο πρόεδρος Μπάιντεν χρησιμοποίησε αυτή τη δήλωση όταν το IPEF δεν υποτίθεται ότι αφορά την πρόσβαση στην αγορά;».
Τα μεγάλα σχέδια του Πεκίνου
Η Κίνα αντιτάσσει ότι οι χώρες που μετέχουν στην πρωτοβουλία RCEP αντιπροσωπεύουν το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ηδη το Πεκίνο από την έναρξη της πρωτοβουλίας αυτής τον περασμένο Ιανουάριο,έχει εκπονήσει ειδικό σχέδιο για τις κινεζικές επιχειρήσεις σχετικά με το πώς θα επεκτείνουν το εμπόριο και πώς θα βρουν ευκαιρίες μέσω του RCEP.
Το Πεκίνο έθεσε κατευθυντήριες γραμμές σε έξι τομείς, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου και της μεταποίησης, και προώθησε τη χρήση του κινεζικού γουάν για τον διακανονισμό εμπορικών συναλλαγών. Οι αρχές ζήτησαν επίσης από τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν τη χρήση του πολυδιαφημισμένου λιμανιού ελεύθερων συναλλαγών στο Χαϊνάν, το οποίο εφαρμοζει ένα ανεξάρτητο τελωνειακό σύστημα. Ο Λι, ο οποίος παρακολουθεί την εφαρμογή του RCEP στην Κίνα, επεσήμανε ότι τουλάχιστον 10 κινεζικές επαρχίες έχουν εκπονήσει εκτεταμένα σχέδια για την αξιοποίηση της εμπορικής αυτής πρωτοβουλίας.
