Στην επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή Στυλιανού Φωτόπουλου σχετικά με τα πρόστιμα για το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων απάντησε ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Χρίστος Δήμας.
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Σας ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Υπουργέ, αφορμή για τη σημερινή ερώτηση αποτέλεσε το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, το οποίο είναι κάτι σχετικά πρόσφατο, αλλά δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα κεφάλαιο στο βιβλίο της γραφειοκρατίας, της γραφειοκρατίας την οποία από έγχαρτη, τα τελευταία χρόνια καταβάλλετε μεγάλη προσπάθεια όχι να την καταργήσετε –να είμαστε ειλικρινείς- απλά να την μετατρέψετε σε ψηφιακή, αν και στην προκειμένη περίπτωση αυτό δεν είναι σίγουρο γιατί υπάρχει και το στοιχείο του χαρτιού και θα εξηγηθώ αργότερα.
Μιλάμε για ένα περιβάλλον -πριν πάω στη διαδικασία- το οποίο όπως όλοι γνωρίζουμε το περιβάλλον της ελληνικής επιχειρηματικότητας δεν είναι το περιβάλλον μιας χώρας όπως είναι η Γερμανία ή μιας χώρας όπως είναι η Ολλανδία. Μιλάμε για μια αγορά, όπως είναι η ελληνική, η οποία στην πλειονότητά της αποτελείται από μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, ένα περιβάλλον στο οποίο και μετά τα κατορθώματα του νόμου Κατρούγκαλου πολλές μικρές ατομικές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να πάρουν τη μορφή της κεφαλαιουχικής εταιρείας. Άρα, δεν μιλάμε για κολοσσούς, αλλά μιλάμε για πολύ μικρές επιχειρήσεις οι οποίες στην πλειονότητά τους έχουν εξωτερικά λογιστήρια.
Δεν μπορώ να καταλάβω -πριν φτάσω στο κομμάτι των προστίμων, τα οποία τα θεωρώ εξοντωτικά- την ίδια την ύπαρξη και την ανάγκη του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων. Και αυτό σας το λέω με εμπειρία περίπου τριάντα ετών σε λογιστήρια. Υπό ποια έννοια; Δεν εφαρμόζεται η αρχή «μόνον άπαξ». Δηλαδή καταχωρούμε τις όποιες μεταβολές στο ΓΕΜΗ, καταχωρούμε τις όποιες μεταβολές μετά το ΓΕΜΗ στην ΑΑΔΕ, στο μητρώο των κατά τόπους ΔΟΥ. Για ποιον λόγο, κύριε Υπουργέ, θα πρέπει να καταχωρούμε και αυτές τις μεταβολές στο Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων; Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να συμβαίνει.
Δεν μπορεί δηλαδή να υπάρχει μονίμως μια δαμόκλειος σπάθη προστίμων πάνω από το κεφάλι μας. Και αυτό είναι πολύ μεγάλο κομμάτι το οποίο θα πρέπει να το συζητήσουμε και στις επιτροπές του Υπουργείου Οικονομικών, δηλαδή την προστιμολαγνεία την οποία υπάρχει. Είχαμε ανοίξει μια τέτοια κουβέντα με τον προκάτοχό σας, τον κ. Θεοχάρη, αλλά πρέπει κάπου να καταλήξουμε. Θα πρέπει να ξεκινήσουμε δηλαδή με την κατάργηση του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων πριν πάμε στα εξοντωτικά πρόστιμα. Δεν πρέπει να υφίσταται το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, από τη στιγμή που τις όποιες καταχωρίσεις τις κάνουμε στο μητρώο του ΓΕΜΗ και στη συνέχεια στο Μητρώο των εταιρειών.
Θα ήθελα μια απάντηση επ’ αυτού πριν πάμε στα πρόστιμα.
Σας ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ τον κ Φωτόπουλο.
Κύριε Υφυπουργέ, έχετε τον λόγο για τρία λεπτά.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΗΜΑΣ (Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών): Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Αρχικά, θέλω να ξεκινήσω λέγοντας ότι η Γενική Διεύθυνση ΣΔΟΕ ως Ελεγκτική Αρχή του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών διενεργεί ελέγχους για την ορθή εφαρμογή του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων. Άρα, εδώ υπάρχει μια διαφωνία. Εσείς λέτε ότι δεν πρέπει να υπάρχει, εμείς στηρίζουμε το Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων. Προφανώς, πρέπει να συζητήσουμε και να το κάνουμε ακόμα καλύτερο.
Στο πλαίσιο, όμως, της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, με σκοπό την επίτευξη διαφάνειας, την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, αλλά και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, όλα τα κράτη μέλη ενσωματώνουν δύο οδηγίες: Είναι η Οδηγία 2015/849 η οποία τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2018/843 όπου προβλέπεται ότι είναι αναγκαίο να ταυτοποιείται κάθε φυσικό πρόσωπο, το οποίο κατέχει μια νομική οντότητα ή ασκεί έλεγχο επ’ αυτής, δηλαδή ο πραγματικός δικαιούχος της νομικής οντότητας, δεδομένου ότι η χρήση εταιρικών σχημάτων ή άλλων νομικών οντοτήτων αποτελεί συχνά –τουλάχιστον έτσι έχει αποδειχθεί και στη διεθνή πρακτική αλλά και στην χώρα μας- μέσο νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.
Η πρόσβαση, όμως, σε ακριβείς και επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τον πραγματικό δικαιούχο, πέραν των βασικών πληροφοριών όπως μπορεί να είναι η επωνυμία, η διεύθυνση εταιρείας, το καταστατικό ή η μετοχική σύνθεση, όπως αντιλαμβάνεστε αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον εντοπισμό των εγκληματιών, οι οποίοι μέσω εταιρικών δομών αποκρύπτουν την ταυτότητά τους.
Η ευρωπαϊκή Οδηγία ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη το 2018, όπου προβλέπεται η υποχρέωση των νομικών οντοτήτων να τηρούν στοιχεία και πληροφορίες που επιτρέπουν την ταυτοποίηση του πραγματικού δικαιούχου αυτών, καθώς και υποχρέωση καταχώρισης σχετικών πληροφοριών στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων.
Συνεπώς, η υποβολή στο Μητρώο ενέχει μία επιπλέον βαρύτητα, καθ’ όσον ο δικαιούμενος δηλώνει υπεύθυνα και ειδικά ποιος είναι ο δικαιούχος. Ναι, επιβάλλονται πρόστιμα, εφ’ όσον το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα δεν υποβάλει αρχική ή τροποποιητική δήλωση καταχώρισης των στοιχείων των πραγματικών δικαιούχων, υποβάλλει εκπρόθεσμα αρχική ή τροποποιητική δήλωση καταχώρισης των στοιχείων των πραγματικών δικαιούχων ή υποβάλλει ελλιπή ή ακόμη και ανακριβή αρχική ή τροποποιητική δήλωση καταχώρισης των στοιχείων των δικαιούχων ή ακόμη και αν διατηρεί σε ειδικό μητρώο στην έδρα ή την μόνιμη εγκατάσταση, πληροφορίες που συγκεκριμένα ορίζονται.
Άρα, από την ανωτέρω τυποποίηση-κατηγοριοποίηση προκύπτει ότι ο έλεγχος από τη Γενική Διεύθυνση ΣΔΟΕ δεν αποσκοπεί αποκλειστικά στον έλεγχο της εμπρόθεσμης ή μη αρχικής τροποποιητικής δήλωσης υποχρέωσης, αλλά υπεισέρχεται κατ’ επιταγήν του νόμου σε ελεγκτικές επαληθευτικές, σχετικές με την εξακρίβωση, επαρκή τεκμηρίωση και ακρίβεια των στοιχείων της ταυτότητας του πραγματικού δικαιούχου, της ελεγχόμενης νομικής οντότητας, κάτι το οποίο μειώνει κατά πολύ τις πιθανότητες για απόκρυψη στοιχείων.
Πρέπει να γνωρίζετε ότι η Γενική Διεύθυνση ΣΔΟΕ έχει ήδη κάνει πεντακόσιους εξήντα ελέγχους, κατά τους οποίους έχουν εντοπιστεί σαράντα οκτώ παραβάσεις. Έχει επιβάλει τις προβλεπόμενες από το νόμο διοικητικές κυρώσεις και με την παρέλευση της προθεσμίας για την άσκηση του δικαιώματος ενδικοφανούς προσφυγής από την ελεγχόμενη οντότητα.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Υφυπουργό.
Κύριε Φωτόπουλε, έχετε τον λόγο για τρία λεπτά, για τη δευτερολογία σας.
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Υπουργέ, στην πολιτική όλοι εμείς οι επαγγελματίες έχουμε μπει και για να προσφέρουμε, αλλά κυρίως για να είμαστε πρακτικοί. Από αυτά τα οποία μου είπατε, δεν μου είπατε κάτι περισσότερο από αυτά τα οποία ξέρω, από αυτά τα οποία διαβάζω, από αυτά τα οποία γνωρίζω από τις αποφάσεις.
Σας είπα στην πρωτολογία μου ότι, πέραν του ότι έχετε μετασχηματίσει τη γραφειοκρατία σε ψηφιακή, στο συγκεκριμένο σημείο παραμένει έγχαρτη. Τι θέλω να πω; Πέρα από το γεγονός ότι θα πρέπει να μπαίνουν οι συνάδελφοί μου, οι επιχειρηματίες -που δεν συμβαίνει- και να καταχωρούν τα στοιχεία στο Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, υποχρεώνετε τις επιχειρήσεις να έχουν και σε έγχαρτη μορφή το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων. Αυτά για τη συζήτηση, για το γεγονός ότι είσαστε υπέρμαχοι της Ελλάδας 2.0. Και σε αυτήν την περίπτωση, λοιπόν, ακόμα και αν έχουν καταχωρηθεί εμπρόθεσμα, ακόμα και αν έχουν γίνει όλες οι μεταβολές, εάν δεν έχει το χαρτί στην έδρα της εταιρείας, τους επιβάλλεται πρόστιμο.
Δεν ξέρω κατά πόσο αυτό εσείς το θεωρείτε λογικό και κατά πόσο αυτό αποτελεί στοιχείο φοροδιαφυγής ή απόκρυψης ή ξεπλύματος μαύρου χρήματος, το να μην έχουν το χαρτί στην έδρα, το οποίο είναι στοιχείο για την επιβολή του προστίμου -το τονίζω- και για το οποίο δεν μου είπατε τίποτα.
Αυτό, λοιπόν, στο οποίο εγώ θα επιμείνω, είναι στην ουσία του πράγματος. Το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων είτε στην έγχαρτή του είτε στην ψηφιακή του μορφή, δεν έχει τίποτα περισσότερο από στοιχεία, από αυτά τα οποία καταχωρούνται στην ηλεκτρονική βάση του ΓΕΜΗ. Θέλετε να βάλετε και ένα στοιχείο υπεύθυνης δήλωσης ότι αυτά τα οποία δηλώνουν είναι πραγματικά και αληθή; Βάλτε το στο ΓΕΜΗ. Μην αναγκάζετε, όμως, τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους συναδέλφους μου φοροτεχνικούς -οι οποίοι στη διάρκεια της πανδημίας σήκωσαν όλο το βάρος του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους- να κάνουν δύο και τρεις φορές την ίδια δουλειά, χωρίς αυτό να έχει κανένα αποτέλεσμα, πέρα από το γεγονός ότι εσείς απλά επιβάλλετε πρόστιμα. Γιατί δεν έχει κανένα άλλο αποτέλεσμα, σας διαβεβαιώ.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Φωτόπουλο.
Ψηφιακή γραφειοκρατία, προφανώς.
Κύριε Υφυπουργέ, έχετε τον λόγο για την δευτερολογία σας.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΗΜΑΣ (Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών): Μιας και κάνατε αναφορά στην ψηφιακή γραφειοκρατία, να αναφέρουμε και από εδώ ότι προχωράμε και στην κατάργηση του χαρτοσήμου –γιατί το είπατε εσείς, κύριε Πρόεδρε- που είναι ένα πολύ μεγάλο εμπόδιο στην ψηφιακή γραφειοκρατία -στη γραφειοκρατία γενικότερα που υπάρχει στη χώρα, αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα- και πάμε σε ένα τέλος συναλλαγής πολύ πιο απλό και πολύ πιο εύκολο, πολύ πιο γρήγορο.
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Μετασχηματίζεται.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΗΜΑΣ (Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών): Το αντικαθιστούμε σε πάνω από εξακόσιες περιπτώσεις.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Γίνεται ψηφιακό.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΗΜΑΣ (Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών): Όχι, δεν είναι δεν είναι απλώς ότι γίνεται ψηφιακό. Σε εξακόσιες και πλέον περιπτώσεις καταργείται. Να τα λέμε και αυτά.
Διαρκώς ενισχύουμε και προσπαθούμε να βελτιώσουμε τη διαλειτουργικότητα που υπάρχει, μιας και το αναφέρατε, μεταξύ του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων, ΓΕΜΗ και ΣΔΟΕ ώστε να γίνει πιο εύρυθμη η λειτουργία του ελεγκτικού έργου, να διενεργούνται με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα οι έλεγχοι που σχετίζονται με το μητρώο.
Απώτερος στόχος δεν είναι η διασφάλιση μόνο των δημοσιονομικών εσόδων. Κυριότερα είναι η καταπολέμηση φαινομένων ποινικής απαξίας που δημιουργεί το οικονομικό έγκλημα και αυτός νομίζω ότι είναι ένας στόχος τον οποίο έχουμε όλοι ανεξαιρέτως σε αυτή την Αίθουσα.
Όσον αφορά, όμως, και το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, θέλω να προσθέσω ότι με τον νόμο του 2022 έγινε αναθεώρηση του μηχανισμού των κυρώσεων που αναφέραμε και νωρίτερα. Ορίστηκε ως ελεγκτικός μηχανισμός η ΣΔΟΕ προκειμένου να θεσμοθετήσει ένα συνεκτικό και ενιαίο πλαίσιο διατάξεων στο σκέλος του ελέγχου και των κυρώσεων σε περιπτώσεις μη τήρησης επαρκών και ακριβών και επίκαιρων πληροφοριών σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους των υπόχρεων νομικών προσώπων και οντοτήτων. Επανεξετάστηκαν με αυτό τον τρόπο οι κυρώσεις ώστε τηρουμένης της αρχής της αναλογικότητας να είναι αντίστοιχες με τη βαρύτητα της επιμέρους παράβασης και να μην υπάγονται όλες περιπτώσεις στο πρόστιμο των 10 χιλιάδων ευρώ που προβλεπόταν αρχικά με την διάταξη του 2018.
Με τη συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση έγινε και ειδικότερη διάκριση των παραβάσεων προκειμένου να υπάρχει ακριβής καταγραφή των πράξεων που συνιστούν παράβαση και επισύρουν αντίστοιχα τα διοικητικά πρόστιμα, προβλεψιμότητα των πράξεων, αλλά και κατηγοριοποίηση αυτών.
Αντίστοιχα, στο πλαίσιο εξορθολογισμού των κυρώσεων και τηρουμένων νομίζω της αρχής αναλογικότητας τίθενται κατηγορίες προστίμων με κλιμάκωση των κυρώσεων, συναρτώμενες προφανώς με τη σοβαρότητα της παράβασης, ώστε να αποτρέπεται σε επίπεδο κυρώσεων η εξίσωση διαφορετικής βαρύτητας πράξεων.
Αντίστοιχα, τίθεται διάκριση των προστίμων στην περίπτωση παράβασης των διατάξεων για την τήρηση και καταχώρηση των απαιτούμενων πληροφοριών περί πραγματικών δικαιούχων, πλην της περίπτωσης του εκπρόθεσμου, συναρτώμενα με τον κύκλο εργασιών των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων.
Ειδικά για την περίπτωση των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, όπου το κριτήριο του κύκλου εργασιών δεν κρίνεται πρόσφορο, επελέγη το πεδίο της απασχόλησης ή μη των εργαζομένων για τη σχετική διαβάθμιση των προστίμων. Άρα, με την ισχύουσα κλίμακα ποινών το πρόστιμο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης για μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες που δεν απασχολούν πρόσωπα, μπορεί παραδείγματος χάριν να είναι ένας πολιτιστικός σύλλογος, είναι μειωμένος στο μισό σε σχέση με την προηγούμενη ρύθμιση και για τους άλλους οργανισμούς.
Συνεπώς, καταλαβαίνετε ότι με το νόμο του 2022 έχουμε προβεί σε κάποιες σημαντικές βελτιώσεις και τροποποιήσεις ώστε να διορθωθεί η όποια αδικία επικαλείστε στην ερώτησή σας και στόχος μας δεν είναι να επιβαρύνουμε άσκοπα τους πολίτες με πρόστιμα, αλλά να ελέγξουμε και να χειριστούμε όσο πιο αποτελεσματικά και δίκαια γίνεται την όποια απόπειρα παράβασης των υποχρεώσεων σχετικά με την καταχώρηση και τήρηση των επικαιροποιημένων στοιχείων για τον πραγματικό δικαιούχο νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, στοχεύοντας ιδανικά στην πλήρη εξάλειψή τους.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Βασίλειος Βιλιάρδος): Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Υφυπουργό.
Δείτε το video της συζήτησης: