Γιώργος Κεφαλάς, ΜΔΕ mult., MSc.*
Περίληψη: Ενώ ο δημόσιος διάλογος εστιάζεται τις τελευταίες ημέρες στις ψηφισθείσες με τον ν. 5193/2025 αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό (που περιλαμβάνονταν στο νομοσχέδιο με τίτλο «Ενίσχυση της Κεφαλαιαγοράς και άλλες διατάξεις»), κρίσιμες είναι και οι μεταβολές που επήλθαν, λίγες ημέρες νωρίτερα με σχετική υπουργική απόφαση, στον αλγόριθμό ως προς το τεκμήριο υπολογισμού του διαθέσιμου εισοδήματος στην περίπτωση των νομικών προσώπων και των φυσικών προσώπων με επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι αλλαγές έχουν ως στόχο την εξασφάλιση ευνοϊκότερων ρυθμίσεων στο πλαίσιο του εξωδικαστικού και αφορούν στις πολυμερείς ρυθμίσεις.
1. Εισαγωγή
Με την υπ’ αριθμ. 77522 ΕΞ 3.6.2024 Κοινή Υπουργική Απόφαση (Κ.Υ.Α.), που αφορούσε στο υπολογιστικό εργαλείο του εξωδικαστικού μηχανισμού ως προς τις διμερείς ρυθμίσεις (ρυθμίζεις αποκλειστικά με Δημόσιο ή/και τον ΕΦΚΑ), εισήχθη και στη διμερή διαδικασία τεκμήριο βάσει του οποίου το εισόδημα του νομικού προσώπου ανέρχεται σε ποσοστό 10% του κύκλου εργασιών του. Συνεπώς, εφόσον το νομικό πρόσωπο εμφανίζει σε μία χρήση ζημίες ή κέρδη που ανέρχονται σε ποσοστό μικρότερο του 10% του κύκλου εργασιών του, τότε αναπροσαρμόζεται, για τον υπολογισμό της ικανότητας αποπληρωμής του βάσει των φορολογικών στοιχείων στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού, στο ποσό αυτό.
Αντίστοιχη πρόβλεψη υπήρχε – και εξακολουθεί εν μέρει να υπάρχει και σήμερα – και αναφορικά με τις πολυμερείς ρυθμίσεις του εξωδικαστικού μηχανισμού, ήτοι τις ρυθμίσεις που συνάπτονται τουλάχιστον (και) με έναν χρηματοδοτικό φορέα (συνήθως τράπεζα ή εταιρεία διαχείρισης).
Στο παρόν άρθρο παρουσιάζουμε τις αλλαγές που επήλθαν με την υπ’ αριθμ. 43666 ΕΞ 13.3.2025 Κ.Υ.Α. στο υπολογιστικό εργαλείο του εξωδικαστικού μηχανισμού ως προς τις πολυμερείς ρυθμίσεις.
2. Η ισχύουσα έως σήμερα ρύθμιση στις πολυμερείς ρυθμίσεις
Οι λεπτομέρειες του υπολογιστικού εργαλείου του εξωδικαστικού μηχανισμού αναφορικά με τις πολυμερείς ρυθμίσεις (καλούμενο και ως «2ο υπολογιστικό εργαλείο» ή «αντιπρόταση πιστωτών») περιλαμβάνονται στην Κ.Υ.Α. υπ’ αριθμ. 77697 ΕΞ 2021 (Καθορισμός του περιεχόμενου της σύμβασης στην οποία υποχρεούνται να προχωρήσουν οι χρηματοδοτικοί φορείς προκειμένου να δικαιούνται να καταστούν συμμετέχοντες πιστωτές, στο πλαίσιο της διαδικασίας του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών του Κεφ. Α’ του Δεύτερου Μέρους του Πρώτου Βιβλίου του ν. 4738/2020).
Εκεί, τόσο για τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα όσο και για τα νομικά πρόσωπα, προβλεπόταν εξ αρχής ένα τεκμήριο ως προς το ελάχιστο κέρδος των ως άνω προσώπων βάσει του κύκλου εργασιών τους. Ειδικότερα, αναφορικά με τα φυσικά πρόσωπα με επιχειρηματική δραστηριότητα η περ. 4 της παρ. 7.1. του άρθρου 7 προέβλεπε ότι: «Σε περίπτωση που το φυσικό πρόσωπο ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και το ανωτέρω ποσό (ενν. το διαθέσιμο ετήσιο εισόδημα) είναι μικρότερο του «εύλογου ποσοστού κέρδους επί του κύκλου εργασιών», τότε το διαθέσιμο ετήσιο εισόδημα αναπροσαρμόζεται στο εν λόγω ποσό». Η ίδια δε ακριβώς διατύπωση υπήρχε στην περ. δ’ της παρ. 7.2 του άρθρου 7 της ως άνω Κ.Υ.Α. ως προς τα νομικά πρόσωπα.
Όπως δε προβλέπεται από το παράρτημα της Κ.Υ.Α. 13243 ΕΞ 2024 με τίτλο «Αναλυτικές Παράμετροι Μεθοδολογίας υπολογισμού αυτοματοποιημένης λύσης εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών (Αντιπρόταση Πιστωτών)» και στην περ. η’ αυτού: «Το εύλογο ποσοστό κέρδους επί του κύκλου εργασιών προκύπτει εμμέσως από τα Ε3 ως το 10% του κύκλου εργασιών βάσει του πεδίου «πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών» (βλ. «κωδικός 500»)».
Συνεπώς, ως προς τις πολυμερείς ρυθμίσεις υπήρχε τεκμήριο, βάσει του οποίο, τόσο για τα φυσικά όσο και για τα νομικό πρόσωπα, το διαθέσιμο εισόδημα υπολογιζόταν σε ποσοστό 10% των κύκλου εργασιών, όπως προκύπτει από το έντυπο Ε3. Συνεπώς, ακόμη και εάν η επιχείρηση εμφανίζει ζημίες ή κέρδη μικρότερα του 10% του κύκλου εργασιών της, για τον υπολογισμό της ικανότητας αποπληρωμής της στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού θεωρείται ότι το διαθέσιμο εισόδημά της για την εξυπηρέτηση της ρύθμισης ανέρχεται στο 10% του κύκλου εργασιών της από το σύνολο της δραστηριότητάς της. Το ίδιο, μάλιστα, τεκμήριο υιοθετήθηκε αργότερα και ως προς τις διμερείς ρυθμίσεις με το Δημόσιο ή/και τον ΕΦΚΑ με την Κ.Υ.Α. 77522 ΕΞ 2024.
3. Οι τροποποιήσεις που επέφερε η Κ.Υ.Α. 43666 ΕΞ 13.3.2025
Με την Κ.Υ.Α. 43666 ΕΞ 2025 επήλθαν σημαντικές τροποποιήσεις ως προς το εν λόγω τεκμήριο. Έτσι, η ως άνω περ. 4 της παρ. 7.1 του άρθρου 7 της ως άνω υπ’ αριθμ. 77697 Κ.Υ.Α., αναφορικά με τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, διαμορφώθηκε ως εξής:
«Σε περίπτωση που το φυσικό πρόσωπο ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και το ανωτέρω ποσό είναι μικρότερο του «εύλογου ποσοστού κέρδους επί του κύκλου εργασιών», τότε το διαθέσιμο ετήσιο εισόδημα αναπροσαρμόζεται στο εν λόγω ποσό
και εφαρμόζεται ο μέγιστος αριθμός δόσεων ανά κατηγορία οφειλής εκάστου πιστωτή».
Αντίστοιχα, η περ. δ’ της παρ. 7.2 του ίδιου άρθρου, αναφορικά με τα νομικά πρόσωπα, τροποποιήθηκε ως εξής:
«Σε περίπτωση που το ανωτέρω ποσό είναι μικρότερο του «εύλογου ποσοστού κέρδους» επί του κύκλου εργασιών του Νομικού Προσώπου μικρής κατηγορίας με Κύκλο Εργασιών μικρότερο των € 2,5 εκατομμυρίων σε κάθε έτος της τελευταίας τριετίας, όπως προκύπτει από το έντυπο Ε3 (Κατάσταση Οικονομικών Στοιχείων από Επιχειρηματική Δραστηριότητα) βάσει του πεδίου «Πωλήσεις αγαθών και παροχή υπηρεσιών» (βλ. κωδικός «500»), τότε το διαθέσιμο ετήσιο εισόδημα αναπροσαρμόζεται στο εν λόγω ποσό και εφαρμόζεται ο μέγιστος αριθμός δόσεων ανά κατηγορία οφειλής εκάστου πιστωτή».
Βάσει των ως άνω, μετά τις πρόσφατες τροποποιήσεις ισχύουν τα ακόλουθα:
– Ως προς τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και τα νομικά πρόσωπα μικρής κατηγορίας (δηλαδή όσα έχουν κύκλο εργασιών μικρότερο των 2.500.000,00 ευρώ σε κάθε έτος της τελευταίας τριετίας) εξακολουθεί να ισχύει το τεκμήριο του 10%, ωστόσο ορίζεται παράλληλα ότι εφαρμόζεται από το υπολογιστικό εργαλείο ο μέγιστος αριθμός δόσεων ανά κατηγορία οφειλής εκάστου πιστωτή. Το τεκμήριο, δηλαδή, αποτρέπει μεν τη διαγραφή απαιτήσεων, αυξάνοντας, σε όσες περιπτώσεις εφαρμόζεται, την ικανότητα αποπληρωμής, ωστόσο, δεν επηρεάζει τον αριθμό των δόσεων.
– Ως προς τα νομικά πρόσωπα μεγάλης κατηγορίας (δηλαδή όσα έχουν κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 2.500.000,00 ευρώ σε μία τουλάχιστον χρήση της τελευταίας τριετίας) δεν ισχύει πλέον το τεκμήριο του 10% επί του κύκλου εργασιών για τον υπολογισμό του διαθέσιμου εισοδήματος για την εξυπηρέτηση της ρύθμισης.
Συνεπώς, ο νομοθέτης, με την επίμαχη τροποποίηση δείχνει ουσιαστικά εμπιστοσύνη στα οικονομικά στοιχεία των μεγάλων επιχειρήσεων, ενώ φαίνεται, με τη διατήρηση του τεκμηρίου, να δυσπιστεί ως προς τα αποτελέσματα των νομικών προσώπων μικρής κατηγορίας, καθώς και των φυσικών προσώπων που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.
Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές που επέφερε η πρόσφατη ως άνω Κ.Υ.Α. είναι
εξαιρετικά ευεργετικές για το σύνολο των οφειλετών, δηλαδή, τόσο για τα νομικά πρόσωπα μεγάλης κατηγορίας, όπου καταργείται το τεκμήριο, πράγμα που σημαίνει ότι η ικανότητα αποπληρωμής βάσει φορολογικών στοιχείων θα υπολογιστεί βάσει του κέρδους που δηλώνεται, όσο και για τα φυσικά πρόσωπα και τα νομικά πρόσωπα μικρής κατηγορίας, όπου, παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να εφαρμόζεται το τεκμήριο του εύλογου ποσοστού κέρδους επί του κύκλου εργασιών, ρητά προβλέπεται ότι εφαρμόζεται ο μέγιστος αριθμός δόσεων ανά κατηγορία οφειλής εκάστου πιστωτή. Στην πράξη, λοιπόν, η τροποποίηση συνεπάγεται αύξηση του αριθμού των δόσεων για τις ρυθμίσεις των προσώπων όπου εφαρμόζεται το τεκμήριο και, στην περίπτωση των νομικών προσώπων μεγάλης κατηγορίας, ενδεχομένως και αύξηση των διαγραφόμενων ποσών, ανάλογα και με τις λοιπές περιστάσεις.
4. Αντί επιλόγου
Οι πρόσφατες αλλαγές που επήλθαν στον εξωδικαστικό μηχανισμό και δη στις πολυμερείς ρυθμίσεις θα οδηγήσουν σε ευνοϊκότερους όρους ρύθμισης για το σύνολο των οφειλών φυσικών και νομικών προσώπων με τη μεταρρύθμιση των διατάξεων για το τεκμήριο επί του κύκλου εργασιών. Τονίζεται, πάντως, ότι η συγκεκριμένη τροποποίηση αφορά, προς το παρόν τουλάχιστον, μόνον στη διαδικασία των πολυμερών ρυθμίσεων – όπου συμμετέχει, δηλαδή, τουλάχιστον ένας χρηματοδοτικός φορέας -, ενώ δεν έχει υπάρξει αντίστοιχη μέριμνα και για την περίπτωση των διμερών ρυθμίσεων, όπου εξακολουθεί να εφαρμόζεται στο σύνολο των νομικών προσώπων το αντίστοιχο τεκμήριο του 10% επί του κύκλου εργασιών. Εντύπωση προκαλεί, ωστόσο, η διάταξη του άρθρου 185 του ν. 5193/2025, με την οποία επιτρέπεται η υποβολή νέας αίτησης για την επαναρρύθμιση των οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης εντός προθεσμίας 2 μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου (ήτοι από την ημερομηνία δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως) σε οφειλέτες – νομικά πρόσωπα που είχαν λάβει πρόταση ρύθμισης βάσει του εύλογου ποσοστού κέρδους επί του κύκλου εργασιών τους και απώλεσαν τη ρύθμιση λόγω μη καταβολής τριών τουλάχιστον δόσεων κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος. Τίθεται, συνεπώς, το ζήτημα πώς συμβιβάζεται η εν λόγω ρύθμιση με την εισέτι διατήρηση της ισχύος των προβλέψεων της Κ.Υ.Α. 77522 ΕΞ 3.6.2024, η οποία προβλέπει την εφαρμογή του τεκμηρίου ως προς τις διμερείς ρυθμίσεις.
*Ο Γιώργος Κεφαλάς είναι δικηγόρος Αθηνών, εταίρος στη δικηγορική εταιρεία ΨΑΡΑΚΗΣ & ΚΕΦΑΛΑΣ (www.psarakislegal.com)