Τα πέντε (5) βασικά σημεία του ν. 5193/2025 ως προς τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών

Γιώργος Κεφαλάς, ΜΔΕ mult., MSc.*

Περίληψη: Με τον ν. 5193/2025 επήλθαν εκ νέου αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών προς τον σκοπό της αύξησης του αριθμού των ρυθμίσεων που επιτυγχάνονται μέσω του υπολογιστικού εργαλείου, της διόρθωσης του τρόπου λειτουργίας του, αλλά και της απλοποίησης της διαδικασίας που έχουν να αντιμετωπίσουν οι οφειλέτες, κατόπιν ρύθμισης των οφειλών τους, ως προς το αδίκημα της μη καταβολής χρεών.

Εισαγωγή

Στις 10.4.2025 ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων ο νόμος υπ’ αριθμ. 5193/2025, με τον οποίο επήλθαν (εκ νέου) σημαντικές αλλαγές στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020. Στο παρόν άρθρο εξετάζουμε τις επίμαχες αλλαγές και την επίδραση που θα έχουν στη διαδικασία ρύθμισης των οφειλών.

Οι πέντε αλλαγές  

1.    Η πρώτη αλλαγή αφορά στις περιπτώσεις όπου τεκμαίρεται η συναίνεση του συνόλου των πιστωτών (Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, χρηματοδοτικοί φορείς) στην παραγόμενη πρόταση του υπολογιστικού εργαλείου (κατά την οικεία διατύπωση του νόμου, «αντιπρόταση πιστωτών της παρ. 2Α του άρθρου 71 του ν. 4738/2020»).

Μέχρι την ψήφιση του ως άνω νόμου, μοναδική περίπτωση τεκμηρίου συναίνεσης των πιστωτών στην πρόταση του εξωδικαστικού μηχανισμού ήταν η περίπτωση υποβολής της αίτησης από ευάλωτο οφειλέτη (κατόπιν έκδοσης της σχετικής βεβαίωσης ευάλωτου οφειλέτη).

Με τον ως άνω νόμο προστίθεται πλέον μία ακόμη περίπτωση – πέραν αυτής του ευάλωτου οφειλέτη – όπου τεκμαίρεται η συναίνεση του συνόλου των πιστωτών στην πρόταση του υπολογιστικού εργαλείου. Έτσι, με το άρθρο 178 του ως άνω νόμου, προστίθεται περ. β’ στην παρ. 3 του άρθρου 14 του ν. 4738/2020, με την οποία προβλέπεται ότι: «Για οφειλέτες που: […] β) πληρούν έως το διπλάσιο των εισοδηματικών και λοιπών περιουσιακών κριτηρίων του ευάλωτου οφειλέτη της περ. α) του άρθρου 217, έχουν ληξιπρόθεσμες, εν όλω ή εν μέρει, οφειλές τουλάχιστον ενενήντα (90) ημερών κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος σε χρηματοδοτικούς φορείς ύψους έως τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ και χαρακτηρίζονται ως επιλέξιμοι οφειλέτες, τεκμαίρεται η συναίνεση του συνόλου των πιστωτών, επί της παραγόμενης αντιπρότασης πιστωτών, σύμφωνα με την παρ. 2Α του άρθρου 71, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτικών φορέων, του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης».

Ως προς το επίμαχο άρθρο, κρίσιμες είναι οι ακόλουθες επισημάνσεις:

α) η υπαγωγή στην έννοια του ευάλωτου οφειλέτη συναρτάται, αφενός, με ορισμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και, αφετέρου, με τη σύνθεση (τον αριθμό μελών) του νοικοκυριού. Έτσι, στην περίπτωση του μονοπρόσωπου νοικοκυριού, ευάλωτος είναι ο οφειλέτης, εφόσον το ετήσιο εισόδημά του δεν υπερβαίνει το ποσό των 7.000,00 ευρώ, οι τραπεζικές του καταθέσεις ομοίως το ποσό των 7.000,00 ευρώ και, παράλληλα, η αξία βάσει του ΕΝ.Φ.Ι.Α. της ακίνητης περιουσίας του δεν υπερβαίνει το ποσό των 120.000,00 ευρώ. Τα ποσά αυτά προσαυξάνονται για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού. Μέλος του νοικοκυριού θεωρείται το εξαρτώμενο μέλος, κατά την έννοια του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, καθώς και μέλη τα οποία, παρά το γεγονός ότι δεν πληρούν τα κριτήρια του εξαρτώμενου μέλους, φιλοξενούνται από τον οφειλέτη, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό έχει δηλωθεί στην τελευταία δήλωση φορολογίας εισοδήματος. Τα ως άνω οικονομικά και περιουσιακά κριτήρια διπλασιάζονται σε περίπτωση ατόμων με αναπηρία σε ποσοστό άνω του 67%. Έτσι, τα όρια που τίθενται πλέον με την περ. β’ ταυτίζονται με τα όρια που έχουν τεθεί για τα άτομα με αναπηρία άνω του 67% και είναι, για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, τα ακόλουθα:

β) Ο οφειλέτης πρέπει να έχει ληξιπρόθεσμες, εν όλω ή εν μέρει, οφειλές σε χρηματοδοτικούς φορείς έως τριακόσιες χιλιάδες ευρώ (300.000,00 €). Έτσι, στο ως άνω όριο των 300.000,00 ευρώ δεν προσμετρώνται μόνον οι εν συνόλω ληξιπρόθεσμες οφειλές του αιτούντος, αλλά και εκείνες που είναι εν μόνον εν μέρει ληξιπρόθεσμες, υπό τον όρο ότι έχουν παρέλθει τουλάχιστον 90 ημέρες από την ημέρα του ληξιπροθέσμου. Λ.χ. αν ένα πρόσωπο έχει λάβει δάνειο, το υπόλοιπο του οποίου ανέρχεται σήμερα στο ποσό των 150.000,00 ευρώ, εκ του οποίου έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες μόνον 5 δόσεις συνολικού ποσού 10.000 ευρώ, στο πλαίσιο του υπολογισμού του ως άνω ορίου των 300.000,00 ευρώ, θα λογίζεται ως ληξιπρόθεσμο το συνολικό ποσό του δανείου, ήτοι και οι 150.000,00 ευρώ.

γ) Τέλος, οι ως άνω οφειλές του αιτούντος πρέπει να είναι ληξιπρόθεσμες για διάστημα τουλάχιστον 90 ημερών ήδη κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, ήτοι κατά την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 14.4.2025. Φαίνεται, δηλαδή, ότι δεν εισάγεται διαρκής ρύθμιση, αλλά, αντίθετα, από τη ρύθμιση θα ωφεληθούν μόνον τα πρόσωπα  που συγκεντρώνουν τις ως άνω προϋποθέσεις κατά τον χρόνο έναρξης ισχύος του νόμου. Έτσι, λ.χ. πρόσωπο, του οποίου οι οφειλές είναι σήμερα ενήμερες (ή σε καθυστέρηση για διάστημα όμως μικρότερο των 90 ημερών), δεν θα μπορεί να επωφεληθεί της αύξησης των ως άνω χρηματικών ορίων για την υπαγωγή του στον εξωδικαστικό μηχανισμό, σε περίπτωση που οι οφειλές καταστούν ληξιπρόθεσμες για διάστημα ανώτερο των 90 ημερών μετά τις 14.4.2025.

2. Για τους οφειλέτες που υπάγονται στην ως άνω διάταξη του άρθρου 14 παρ. 3 περ. β’ δίνεται η δυνατότητα, βάσει της μεταβατικής διάταξης του άρθρου 185 του ν. 5193/2025, εντός προθεσμίας 2 μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου, να υποβάλουν εκ νέου αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών τους, εφόσον η προηγούμενη αίτησή τους έχει απορριφθεί, αλλά πλέον πληρούν τα ως άνω διευρυμένα κριτήρια.   

3. Αντίστοιχη δυνατότητα – εκ νέου υποβολής αίτησης εντός προθεσμίας 2 μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου – δίνεται και σε οφειλέτες – νομικά πρόσωπα που είχαν λάβει πρόταση ρύθμισης βάσει του εύλογου ποσοστού κέρδους επί του κύκλου εργασιών τους, ήτοι το τεκμήριο βάσει του οποίου το εισόδημα του νομικού προσώπου προς εξυπηρέτηση των οφειλών του θεωρείται ότι ανέρχεται σε ποσοστό 10% του κύκλου εργασιών του, βάσει των ρυθμίσεων των Κ.Υ.Α. 77522 ΕΞ 3.6.2024 (ως προς τη διμερή διαδικασία ρύθμισης) και 77697 ΕΞ 2021  (ως προς την πολυμερή διαδικασία ρύθμισης, που τροποποιήθηκε προσφάτως με την Κ.ΥΑ. 43666 ΕΞ 13.3.2025), και απώλεσαν τη ρύθμιση του εξωδικαστικού μηχανισμού λόγω μη καταβολής 3 τουλάχιστον δόσεων κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου.

4. Με σχετική τροποποίηση του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 σχετικά με το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο, προβλέπεται ότι, στις περιπτώσεις ρύθμισης των οφειλών (μεταξύ των οποίων και στην περίπτωση του εξωδικαστικού μηχανισμού), δεν υποβάλλεται αίτηση για την άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος του οφειλέτη, ενώ αν έχει ασκηθεί η ποινική δίωξη και η ρύθμιση παραμένει ενεργής, διατάσσεται η παύση της από το δικαστήριο.

5. Τέλος, όσον αφορά στο ζήτημα της, κατόπιν αίτησης του οφειλέτη που έχει ενταχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό, αδρανοποίησης των κατασχέσεων εις χείρας τρίτων (δηλαδή μη ισχύος τους για το μέλλον), τίθεται πλέον η προϋπόθεση να έχει υποβάλει ο οφειλέτης τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος και ΦΠΑ των τελευταίων πέντε ετών, έστω και εκπρόθεσμά, αλλά τουλάχιστον πριν από την υποβολή της αίτησής του για υπαγωγή στον εξωδικαστικό μηχανισμό. Επομένως, και ως προς το σημείο αυτό εισάγεται ευνοϊκή για τους οφειλέτες ρύθμιση, καθώς η σχετική διάταξη του άρθρου 23 του ν. 4738/2020 απαιτούσε, μέχρι την ως άνω τροποποίησή της, να έχουν υποβληθεί οι σχετικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος και ΦΠΑ ενός τριών μηνών από την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής τους.

*Ο Γιώργος Κεφαλάς είναι δικηγόρος Αθηνών, εταίρος στη δικηγορική εταιρεία ΨΑΡΑΚΗΣ & ΚΕΦΑΛΑΣ ( www.psarakislegal.com)

Πηγή