Κεραυνός εν αιθρία για τον κόσμο της τεχνολογίας αποτέλεσε η σύλληψη του δισεκατομμυριούχου «αφεντικού» της διαδικτυακής πλατφόρμας Telegram, Πάβελ Ντούροφ, στη Γαλλία. Ο μεγιστάνας Έλον Μασκ , ιδιοκτήτης του X, δημοσίευσε μάλιστα το hashtag #FreePavel και σχολίασε στα γαλλικά “Liberté Liberté! Liberté?”.
Ο 39χρονος Ρωσο-Γάλλος Πάβελ Ντούροφ , η περιουσία εκτιμήθηκε από το Forbes στα 15,5 δισεκατομμύρια δολάρια, συνελήφθη το βράδυ του Σαββάτου στο αεροδρόμιο Μπουρζέ , βόρεια του Παρισιού, μόλις προσγειώθηκε με το προσωπικό του αεροσκάφος, προερχόμενος από το Μπακού, για να …δειπνήσει στο Παρίσι.
Ο Ντούροφ γνώριζε ότι καταζητείται στη Γαλλία, όπου είχε εκδοθεί ένταλμα από την υπηρεσία καταπολέμηση της βίας κατά ανηλίκων (Ofmin). Σύμφωνα πηγή προσκείμενη στην έρευνα, ο παρισινός ανακριτής που είναι υπεύθυνος για τη δικαστική έρευνα, παρέτεινε την κράτηση του Ντούροφ για 96 ώρες. Στη συνέχεια ,ο Ντούροφ είτε θα αφεθεί ελεύθερος ή θα οδηγηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης για να απαγγελθούν κατηγορίες εναντίον του.
Οι κατηγορίες
Σύμφωνα με τη γαλλική τηλεόραση, οι πιθανές κατηγορίες εναντίον του Ντούροφ κυμαίνονται από την υποστήριξη της τρομοκρατίας, τη διακίνηση ναρκωτικών, τη σύμπραξη με το οργανωμένο έγκλημα, την παιδική πορνογραφία και την απάτη. Η δικαιοσύνη θεωρεί ότι ο Ντούροφ δεν πήρε μέτρα στην πλατφόρμα του ενάντια στις εγκληματικές χρήσεις των μηνυμάτων από συνδρομητές του, ιδίως λόγω έλλειψης συνεργασίας με τους ερευνητές.
«Φτάνει πια η ατιμωρησία του Telegram», είπε ένας από τους ανακριτές, ακούγοντας ότι ο δισεκατομμυριούχος είχε αποφασίσει να πάει στο Παρίσι, απλά για ένα …δείπνο. Από την πλευρά της, η πλατφόρμα Telegram δημοσίευσε ανακοίνωση στην οποία υπερασπίζεται ότι συμμορφώνεται με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Ο Ντούροφ δεν έχει τίποτα να κρύψει και ταξιδεύει συχνά στην Ευρώπη. Είναι παράλογο να ισχυρίζεται κανείς ότι μια πλατφόρμα ή ο ιδιοκτήτης της είναι υπεύθυνοι για την κατάχρηση αυτής της πλατφόρμας», αναφέρεται στο μήνυμα του Telegram .
Από την πλευρά της, η ρωσική πρεσβεία στο Παρίσι κατήγγειλε την «έλλειψη συνεργασίας» από τις γαλλικές αρχές που αρνήθηκαν οποιαδήποτε προξενική βοήθεια.
Ο 39χρονος Ρώσος μεγιστάνας πολιτογραφήθηκε Γάλλος υπήκοος το 2021, μετά από μια έκτακτη διαδικασία για την οποία η κυβέρνηση δεν έδωσε ποτέ εξηγήσεις. Εχει επίσης υπηκοότητα των Εμιράτων.
Νευρικότητα στη Μόσχα
Η σύλληψη του Ντούροφ φαίνεται ότι προκάλεσε αντιδράσεις στη Ρωσία. Εκατοντάδες διαδηλωτές πήγαν έξω από τη Γαλλική πρεσβεία για να τοποθετήσουν εκατοντάδες χάρτινα αεροπλάνα (το λογότυπο του Telegram). Μια παρόμοια σκηνή είχε γίνει και το 2018, αλλά μπροστά από τα γραφεία της μυστικής υπηρεσίας FSB, όταν το Κρεμλίνο προσπάθησε για λίγο να μπλοκάρει το Telegram.
Δεδομένης της πανταχού παρουσίας του Telegram στη Ρωσία, η νευρικότητα των ρωσικών αρχών έγινε αμέσως αντιληπτή. Η Μαργαρίτα Σιμονιάν, αρχισυντάκτρια του δικτύου Russia Today , προέτρεψε ακόμη και τον κόσμο να σταματήσει να χρησιμοποιεί το Telegram: «Όλοι όσοι έχουν συνηθίσει να χρησιμοποιούν το Telegram για ευαίσθητα θέματα θα πρέπει να διαγράψουν τα μηνύματά τους τώρα και μην το κάνουν το πάλι. Γιατί τον συνέλαβαν για να πάρουν τα «κλειδιά» της πλατφόρμας. Και θα τους δώσει», έγραψε η Σιμονιάν στο X.
Ο Αμερικανός «πληροφοριοδότης» Έντουαρντ Σνόουντεν, που ζει εξόριστος στη Ρωσία, αντέδρασε επίσης, κατηγορώντας τον Εμανουέλ Μακρόν ότι «συνέλαβε όμηρο τον Ντούροφ για να έχει πρόσβαση σε ιδιωτική αλληλογραφία».
Σε αντίθεση με άλλες υπηρεσίες όπως το WhatsApp ή το Signal, το Telegram δεν είναι κρυπτογραφημένο από προεπιλογή. Οι χρήστες πρέπει να ενεργοποιήσουν την επιλογή, χειροκίνητα. Μια λεπτομέρεια που είναι σημαντική, καθώς μόνο αυτή η κρυπτογράφηση αποτρέπει οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένου του κατόχου της υπηρεσίας, από την πρόσβαση στις συνομιλίες.
Ο «Ρώσος Μαρκ Ζάκερμπεργκ»
Απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης, ο Ντούροφ ήταν αρχικά επικεφαλής του κοινωνικού δικτύου Vkontakte (VK) το 2006, ενός κλώνου του Facebook που γρήγορα έγινε πολύ δημοφιλές στη Ρωσία. Το γεγονός αυτό του χάρισε το παρατσούκλι του « Ρώσου Μαρκ Ζάκερμπεργκ» σε ηλικία μόλις 22 ετών. Αποχώρησε όμως από το δίκτυο αυτό τον Απρίλιο του 2014 και βρέθηκε στο περιθώριο μετά την άρνησή του να συνεργαστεί με τις ρωσικές υπηρεσίες παρέχοντας πληροφορίες για τους αντιπάλους του Κρεμλίνου. Στη συνέχεια ο Ντούροφ εγκατέλειψε οριστικά τη Ρωσία για να δημιουργήσει την πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram με τον αδελφό του Νικολάι, εγκαθιστώντας τελικά την έδρα του στο Ντουμπάι.
Εμφανιζόμενο ως δίκτυο υπεράσπισης των ατομικών ελευθεριών, της άρνησης της «λογοκρισίας» και της εμπιστευτικότητας των χρηστών του, το Telegram γνώρισε εκθαμβωτική επιτυχία, ιδιαίτερα στη Ρωσία,
Στη Γαλλία μάλιστα, το 2019 ήταν ακόμη η εφαρμογή που προτιμούσε ο Εμμανουέλ Μακρόν και η κυβέρνηση για την επικοινωνία με απόλυτη εμπιστευτικότητα.
Νέο γεωπολιτικό μέτωπο με τη Ρωσία
Αν και ούτε η γαλλική κυβέρνηση ούτε η γαλλική εισαγγελία έχουν σχολιάσει τη σύλληψη, η Ρωσία έχει ήδη ξεκινήσει διπλωματική επίθεση από την πρεσβεία της στο Παρίσι, ζητώντας από τις γαλλικές αρχές να σεβαστούν πλήρως τα δικαιώματα του Ντούροφ .
Η σύλληψή του αναμένεται να γίνει θέμα γεωπολιτικής σημασίας, εν μέσω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας . Το Telegram έχει γίνει μια θεμελιώδης πηγή πληροφοριών για τον πόλεμο στην ουκρανική επικράτεια, που χρησιμοποιείται ευρέως τόσο από αξιωματούχους της Μόσχας όσο και του Κιέβου. Ορισμένοι αναλυτές αποκαλούν την εφαρμογή «εικονικό πεδίο μάχης» για πόλεμο.
Η Ρωσία άρχισε να μπλοκάρει το Telegram το 2018, αφού η εφαρμογή αρνήθηκε να συμμορφωθεί με δικαστική απόφαση για την παροχή πρόσβασης στις υπηρεσίες κρατικής ασφάλειας στα κρυπτογραφημένα μηνύματα των χρηστών της. Η ενέργεια είχε μικρή επίδραση στην απήχηση του Telegram εκεί, αλλά πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες στη Μόσχα και κριτική από ΜΚΟ.
Τώρα, η «Συνήγορος του Πολίτη της Ρωσίας», Τατιάνα Μοσκάλκοβα , κατηγόρησε το Παρίσι ότι συνέλαβε τον Ντούροφ για να κλείσει την πλατφόρμα. «Είναι απολύτως προφανές ότι ο πραγματικός λόγος της σύλληψης είναι η προσπάθεια να κλείσει το Telegram, η διαδικτυακή πλατφόρμα όπου μπορείτε να μάθετε την αλήθεια για το τι συμβαίνει στον κόσμο», σχολίασε η Μοσκάλκοβα.
Ο πρώην πρωθυπουργός της Ρωσίας και νυν αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας, Ντμίτρι Μενβέντεφ αναφέρθηκε επίσης στο θέμα, κρατώντας πάντως αποστάσεις. «Μια φορά κι έναν καιρό, πριν από πολύ καιρό, ρώτησα τον Ντούροφ γιατί δεν ήθελε να συνεργαστεί με τις αρχές επιβολής του νόμου , στην οποία απάντησε ότι ήταν θέμα αρχής », είπε ο Μεντβέντεφ στο κανάλι του στο Telegram. «Του είπα ότι θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα σε οποιαδήποτε χώρα», πρόσθεσε.
Η εκπρόσωπος του Ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα , διαβεβαίωσε πάντως ότι η Μόσχα έχει στείλει σημείωμα στο γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών προκειμένου να έχει πρόσβαση στον Ντούροφ. Στο κανάλι της στο Telegram, η Ζαχάροβα κάλεσε επίσης τις μεγάλες δυτικές μη κυβερνητικές οργανώσεις να υπερασπιστούν τον Ντούροφ.
