Το νέο τέλος παρεπιδημούντων και εξωδικαστικός μηχανισμός για οφειλές προς Δήμους

Με το νομοσχέδιο «Ρυθμίσεις για τους χερσαίους συνοριακούς σταθμούς, την ενίσχυση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και λοιπές διατάξεις» που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, εισάγονται αρκετές σημαντικές διατάξεις, μερικές εξ αυτών παραθέτουμε παρακάτω:

Με την προτεινόμενη ρύθμιση του άρθρου 26 εισάγεται η δυνατότητα, για τους οφειλέτες των Δήμων, προσφυγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών του ν. 4728/2020 εφόσον οι οφειλές υπερβαίνουν τις δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ.

Άρθρο 26
Εξωδικαστικός μηχανισμός για οφειλές προς Δήμους

Για κάθε είδους οφειλές προς τους Δήμους και τα νομικά τους πρόσωπα, το ύψος των οποίων υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες ευρώ (10.000€), ο οφειλέτης δικαιούται να υπαχθεί, με αίτησή του, στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020 (Α’ 207). Σε αυτήν την περίπτωση, το χρέος ως σύνολο απαιτήσεων (αρχικού οφειλόμενου ποσού, τυχόν προστίμων και προσαυξήσεων), βεβαιώνεται στην οικεία Δ.Ο.Υ. η οποία πλέον το διαχειρίζεται ως χρέος του Δημοσίου, ενεργώντας όλες τις πράξεις που ορίζονται στις ρυθμίσεις του ν. 4738/2020. Στις περιπτώσεις επιτυχούς προόδου του μηχανισμού και είσπραξης οφειλομένων, η Α.Α.Δ.Ε. παρακρατά ποσοστό πέντε τοις εκατό (5%) αυτών και αποδίδει τα υπόλοιπα εισπραχθέντα στον δικαιούχο, δήμο ή νομικό πρόσωπο εντός τριάντα (30) ημερών από την είσπραξή τους. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, η Δ.Ο.Υ. ενεργεί σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 82 του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν. 4978/2022, Α’ 190).

Με την προτεινόμενη ρύθμιση του άρθρου 30 εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο επιβολής του τέλους παρεπιδημούντων, το οποίο ισχύει σχεδόν πενήντα (50) έτη, κατά τη διάρκεια των οποίων έχουν αυξηθεί κατακόρυφα η διακίνηση επισκεπτών, ο αριθμός των τουριστικών επιχειρήσεων και, συνεπώς, έχουν μεταβληθεί ουσιωδώς η εξυπηρετούμενη ανάγκη, η έκτασή της, η επιβάρυνση των υποδομών των δήμων και η ένταση των απαιτήσεων απόκρισης των υπηρεσιών των δήμων στις καθημερινές ανάγκες εύρυθμης λειτουργίας των πόλεων. Με την προτεινόμενη ρύθμιση επιτυγχάνεται η δικαιότερη αναπροσαρμογή του τέλους παρεπιδημούντων, δίνοντας τη δυνατότητα επιλογής του ποσοστού από τον κάθε δήμο εντός μιας σαφώς προσδιορισμένης κλίμακας (1% ή 1,5% ή 2%), ώστε να ενισχυθούν τα έσοδα του κάθε δήμου ανάλογα με τις υποδομές που διαθέτει και τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Επιπλέον, εκσυγχρονίζεται το τέλος επί της χρήσης φυσικών ιαματικών πηγών, η εφαρμογή του οποίου είχε ατονήσει.

Άρθρο 30
Τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, καταστημάτων και ιαματικών πηγών

1. Επί του καταβαλλόμενου μισθώματος κλίνης, ενοικιαζομένου δωματίου, διαμερίσματος, χώρου ή θέσης σε οργανωμένη κατασκήνωση, και επί της τιμής κλίνης για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και τα τουριστικά καταλύματα κάθε λειτουργικής μορφής, όπως προβλέπονται στην παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4276/2014 (Α’ 155), καθώς και επί του μισθώματος καταλύματος κάθε κατηγορίας βραχυχρόνιας ή μακροχρόνιας μίσθωσης, επιβάλλεται τέλος διαμονής παρεπιδημούντων σε ποσοστό μηδέν κόμμα πέντε τοις εκατό (0,5%), όταν η διαμονή διαρκεί λιγότερο του εξαμήνου.
2. Το τέλος διαμονής παρεπιδημούντων της παρ. 1 συνιστά έσοδο των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού και μπορεί να διατίθεται για την πληρωμή οποιασδήποτε δαπάνης. Το τέλος βαρύνει τον διαμένοντα πελάτη, αναγράφεται επί των εκδιδόμενων φορολογικών στοιχείων, εισπράττεται από τον εκμισθωτή και αποδίδεται από αυτόν στον δικαιούχο δήμο, μέσα στην προθεσμία απόδοσης του Φ.Π.Α.. Για μη υπόχρεους σε υποβολή δήλωσης Φ.Π.Α., η δήλωση των τελών υποβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα που ακολουθεί κάθε ημερολογιακό τρίμηνο.
3. Με απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου το τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, μπορεί να αυξάνεται σε ποσοστό ένα τοις εκατό (1%) ή ενάμιση τοις εκατό (1,5%) ή δύο τοις εκατό (2%), καθώς και να διαφοροποιείται είτε κατά οικιστικές περιοχές που οριοθετούνται σαφώς με την εν λόγω απόφαση είτε κατά τις μορφές-κατηγορίες καταλυμάτων. Η ισχύς της ως άνω απόφασης αρχίζει τρεις (3) μήνες μετά τη δημοσίευσή της.
4. Επί των ακαθαρίστων εσόδων των: α) κάθε είδους, μορφής και ονομασίας καταστημάτων, στα οποία πωλούνται για κατανάλωση εντός των χώρων δραστηριοποίησης του καταστήματος ή σε πακέτο, φαγητά, ποτά, καφές, αναψυκτικά, γαλακτοκομικά προϊόντα και γλυκίσματα, εφόσον διαθέτουν πάγκους ή τραπεζοκαθίσματα, β) ζυθοπωλείων και μπαρ, ανεξαρτήτως ιδιαίτερης ονομασίας και κατηγορίας, γ) καντινών, δ) νυχτερινών κέντρων, αιθουσών χορού και άλλων καταστημάτων με ποτά και θέαμα, καφωδείων, κέντρων διασκέδασης και χορευτικών κέντρων με μουσική και ε) επιχειρήσεων καζίνο και των επιχειρήσεων που λειτουργούν εντός αυτού, επιβάλλεται τέλος υπέρ των δήμων, στην περιφέρεια των οποίων ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων. Το τέλος αυτό υπολογίζεται σε ποσοστό μηδέν κόμμα πέντε τοις εκατό (0,5%) για τα καταστήματα των περ. α), β) και γ), σε ποσοστό πέντε τοις εκατό (5%) για τα καταστήματα της περ. δ) και σε ποσοστό δύο τοις εκατό (2%) για τα καταστήματα της περ. ε). Με απόφαση του οικείου δημοτικού συμβουλίου το τέλος επί των ακαθαρίστων εσόδων των καταστημάτων των περ. α) έως και γ) μπορεί να αυξάνεται σε ποσοστό ένα τοις εκατό (1%) ή ενάμιση τοις εκατό (1,5%) ή δύο τοις εκατό (2%) και επιπλέον, μπορεί να διαφοροποιείται είτε κατά οικιστικές περιοχές που οριοθετούνται σαφώς με την εν λόγω απόφαση είτε κατά κατηγορίες καταστημάτων. Η ισχύς της ως άνω απόφασης αρχίζει τρεις (3) μήνες μετά τη δημοσίευσή της.
Στο τέλος της παρούσας υπάγονται και τα κέντρα διασκέδασης και τα καταστήματα των πιο πάνω περιπτώσεων που λειτουργούν μέσα σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, κάθε λειτουργικής μορφής και κατηγορίας, τα καταστήματα των πιο πάνω περιπτώσεων που λειτουργούν μέσα σε εμπορικά κέντρα, καθώς και στα οργανωμένα τμήματα των υπεραγορών (SUPERMARKETS) και των πολυκαταστημάτων, στα οποία πωλούνται έτοιμα φαγητά.
5. Στους δήμους και στις περιοχές-τμήματα δήμων, όπου δεν ισχύει το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων, το τέλος της παρ. 4 μπορεί να επιβάλλεται με απόφαση του δημοτικού τους συμβουλίου.
6. Το τέλος της παρ. 4 μπορεί να επιβάλλεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, σε ποσοστό μηδέν κόμμα πέντε τοις εκατό (0,5%), και στις παρακάτω κατηγορίες καταστημάτων: α) ειδών λαϊκής τέχνης, β) ενθυμίων και δώρων, γ) ενοικιάσεως σκαφών αναψυχής τοπικού χαρακτήρα, θαλάσσιων ποδηλάτων, ιστιοσανίδων, ειδών χρησιμοποιούμενων στην παραλία, σχολών εκμάθησης θαλάσσιων σπορ και εκμάθησης καταδύσεων, γενικότερα ειδών που χρησιμοποιούνται στη θάλασσα από τους λουόμενους, δ) ειδών χειμερινών σπορ, σκι και ορειβασίας, σχολών εκμάθησης χειμερινών σπορ, ε) ενοικιάσεων αυτοκινήτων, μοτοποδηλάτων, ποδηλάτων και ελαφρών προσωπικών ηλεκτρικών οχημάτων (Ε.Π.Η.Ο.) και παρόχων Ε.Π.Η.Ο. προς κοινή χρήση και στ) τουριστικών προϊόντων-αναμνηστικών κάθε είδους.
Σε περίπτωση διάθεσης προϊόντων και υπηρεσιών στο πλαίσιο άσκησης πολλαπλών οικονομικών δραστηριοτήτων από τα ανωτέρω καταστήματα, για τον προσδιορισμό του οφειλόμενου κατά τα ανωτέρω τέλους λαμβάνονται υπόψη τα ακαθάριστα έσοδα, τα οποία προέρχονται μόνο από τη λιανική πώληση των προϊόντων και των υπηρεσιών που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, όπως αυτά προκύπτουν από τη δήλωση της παρ. 4 του άρθρου 6 του ν. 1080/1980 (Α’ 246) και τα εκκαθαριστικά σημειώματα του Φ.Π.Α..
7. Το τέλος των παρ. 4 έως 6 βαρύνει τον πελάτη και αναγράφεται ξεχωριστά στα εκδιδόμενα στοιχεία, εισπράττεται δε από αυτόν που εκδίδει τον λογαριασμό, ο οποίος υποχρεούται να το καταβάλλει, είτε είναι είτε δεν είναι υπόχρεος στην πληρωμή Φ.Π.Α., με υποβολή δήλωσης προς την Α.Α.Δ.Ε..
8. Επί του αντιτίμου χρήσης των φυσικών ιαματικών πηγών δύναται να επιβληθεί με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου τέλος σε ποσοστό μέχρι δεκαπέντε τοις εκατό (15%). Η ισχύς της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου αρχίζει τρεις (3) μήνες μετά τη δημοσίευσή της. Το τέλος βαρύνει τον χρήστη της υπηρεσίας και αναγράφεται ξεχωριστά στα εκδιδόμενα στοιχεία, εισπράττεται δε από αυτόν που εκδίδει τον λογαριασμό, ο οποίος υποχρεούται να το καταβάλλει στον οικείο δήμο.
9. Στις περιπτώσεις μη υποβολής δήλωσης για τα τέλη των παρ. 1 έως 8, επιβάλλεται σε βάρος του υπόχρεου πρόστιμο σύμφωνα με το άρθρο 73 του από 24.9/10.10.1958 β.δ. (Α’ 171). Στις περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης ή μη καταβολής των τελών, αντί του τόκου εκπρόθεσμης καταβολής του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ν. 4978/2022, Α’ 190), επιβάλλεται σε βάρος του υπόχρεου προσαύξηση δύο τοις εκατό (2%) επί του οφειλομένου τέλους, για κάθε μήνα καθυστέρησης, η οποία όμως δεν μπορεί να υπερβεί το εκατό τοις εκατό (100%) του οφειλόμενου κάθε φορά χρέους.
10. Από το συνολικό ποσό των εισπραχθέντων κάθε μήνα εσόδων, ορίζεται ποσοστό παρακράτησης και απόδοσης στον ΑΛΕ 1440103001 του κρατικού προϋπολογισμού ύψους πέντε τοις εκατό (5%), κατά παρέκκλιση των όσων ορίζονται στο άρθρο 98 του ν. 4270/2014 (Α’ 143). Επιπλέον, ποσοστό δέκα τοις εκατό (10%) μεταβιβάζεται σε ειδικό λογαριασμό που τηρείται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων («Λογαριασμός Αρωγής Δήμων»), προκειμένου να αποδοθεί σε οικονομικά ασθενέστερους δήμους.

(Με το άρθρο 41 του νομοσχεδίου καταργείται ο ν. 339/1976 «Περί επιβολής υπέρ δήμων και κοινοτήτων τέλους διαμονής παρεπιδημούντων, επί των εκδιδομένων λογαριασμών και επί των λουομένων εις φυσικάς ιαματικάς πηγάς»)

Με την προτεινόμενη ρύθμιση του άρθρου 31 αυξάνεται το πρόστιμο και αυστηροποιούνται οι κυρώσεις για την αυθαίρετη χρήση των κοινόχρηστων χώρων, η οποία θα διευκολύνει την απελευθέρωση του δημόσιου χώρου, μέσω της περαιτέρω αποτροπής της αυθαίρετης χρήσης του.

Άρθρο 31
Αύξηση προστίμου αυθαίρετης χρήσης κοινόχρηστων χώρων – Τροποποίηση παρ. 8 άρθρου 13 του από 24.9/10.10.1958 β.δ.

Στην παρ. 8 του άρθρου 13 του από 24.9/10.10.1958 β.δ. (Α΄171), περί της αυθαίρετης χρήσης κοινόχρηστων χώρων, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στο πρώτο εδάφιο, η λέξη «ισόποσο» αντικαθίσταται από τις λέξεις «τριπλάσιο του αναλογούντος τέλους», β) στο δέκατο εδάφιο, οι λέξεις «αφαίρεση των ανωτέρω αντικειμένων» αντικαθίστανται από τις λέξεις «παρέλευση επτά (7) ημερών από την επομένη της επίδοσης της εντολής άρσης της αυθαίρετης κατάληψης, και ανεξάρτητα αν έχουν απομακρυνθεί από τον Δήμο τα εν λόγω αντικείμενα ή μη,», γ) στο ενδέκατο εδάφιο, οι λέξεις «πέντε (5)» αντικαθίστανται από τις λέξεις «δέκα (10)», δ) τα εδάφια δέκατο τρίτο, δέκατο τέταρτο και δέκατο πέμπτο καταργούνται και η παρ. 8 διαμορφώνεται ως εξής:
«8. Για την αυθαίρετη χρήση κοινόχρηστων χώρων, των οποίων η παραχώρηση της χρήσης έχει επιτραπεί με την απόφαση της παρ. 2, επιβάλλεται σε βάρος του παραβάτη, με απόφαση του δημάρχου, το αναλογούν τέλος και τριπλάσιο του αναλογούντος τέλους πρόστιμο. Με όμοια απόφαση επιβάλλεται πρόστιμο σε βάρος εκείνου που προβαίνει σε αυθαίρετη χρήση χώρου του οποίου η παραχώρηση της χρήσης δεν έχει επιτραπεί, ίσο με το διπλάσιο του μεγαλύτερου κατά τετραγωνικό μέτρο ποσού που καθορίστηκε με την απόφαση της παρ. 3 για τους χώρους για τους οποίους έχει επιτραπεί η παραχώρηση για όμοια χρήση.
Η αυθαίρετη χρήση του κοινόχρηστου χώρου διαπιστώνεται από το δήμο ή τις Αστυνομικές Αρχές μετά από διενέργεια αυτοψίας. Στην οικεία έκθεση περιγράφονται αναλυτικά η κατάσταση του χώρου, οι επεμβάσεις που έχουν γίνει σε αυτόν, το είδος της χρήσης, και τα αντικείμενα που έχουν τοποθετηθεί, επισυνάπτεται δε σχετικό σχεδιάγραμμα και, αν απαιτείται, φωτογραφίες, ή ηλεκτρονικό αρχείο τους.
Αντίγραφο της εκθέσεως παραδίδεται στον ενεργούντα την αυθαίρετη χρήση του χώρου αυτού ή θυροκολλείται στο κατάστημα σε κάθε άλλη περίπτωση. Παραλλήλως, επιδίδεται στον παραβάτη εντολή να άρει την αυθαίρετη κατάληψη του κοινόχρηστου χώρου, αφαιρώντας τα κάθε είδους αντικείμενα που έχουν τοποθετηθεί σε αυτόν μέσα σε επτά (7) ημέρες από την επομένη της επιδόσεως.
Αν ο παραβάτης δεν συμμορφωθεί, τα εν λόγω αντικείμενα απομακρύνονται άμεσα από συνεργείο του δήμου, ο οποίος μπορεί να ζητήσει, προς τον σκοπό αυτόν, την άμεση συνδρομή των Αστυνομικών Αρχών.
Τα αντικείμενα που αφαιρούνται καταγράφονται σε ειδική έκθεση, η οποία υπογράφεται από τον επικεφαλής του συνεργείου του δήμου που τα απομακρύνει και δεν επιστρέφονται αν προηγουμένως δεν καταβληθεί ειδικό πρόστιμο για τα έξοδα μεταφοράς και αποθηκεύσεως αυτών, το οποίο καθορίζεται με την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της παραγράφου 3. Αν το ανωτέρω ειδικό πρόστιμο δεν εξοφληθεί εντός τριών (3) μηνών από την ημερομηνία της αφαίρεσης, τα αφαιρεθέντα αντικείμενα κατάσχονται άμεσα και μπορεί να διατίθενται, να εκποιούνται ή να καταστρέφονται από το δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 199 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων.
Αν, μετά την παρέλευση επτά (7) ημερών από την επομένη της επίδοσης της εντολής άρσης της αυθαίρετης κατάληψης, και ανεξάρτητα αν έχουν απομακρυνθεί από τον Δήμο τα εν λόγω αντικείμενα ή μη, διαπιστωθεί δεύτερη παράβαση, αφαιρείται η άδεια χρήσης κοινόχρηστου χώρου για χρονικό διάστημα έξι (6) μηνών. Στην περίπτωση των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, επιβάλλεται το διπλάσιο του προστίμου του δέκατου εδαφίου ή σφράγιση από μία (1) έως δέκα (10) ημέρες. Αν το ανωτέρω χρονικό διάστημα των έξι (6) μηνών δεν συμπληρώνεται εντός του ημερολογιακού έτους που αφορά η άδεια χρήσης κοινόχρηστου χώρου, δεν χορηγείται στον παραβάτη νέα αντίστοιχη άδεια στο επόμενο ημερολογιακό έτος μέχρι συμπληρώσεως του χρονικού διαστήματος αυτού.».

Με την προτεινόμενη διάταξη του άρθρου 34 ρυθμίζεται η περίπτωση των ακινήτων, τα οποία σωρευτικά δεν ηλεκτροδοτούνται και δεν χρησιμοποιούνται με τρόπο ώστε να μην οφείλονται για αυτά δημοτικά τέλη. Στο πλαίσιο της αρχής της επιείκειας, παρότι απαιτείται δήλωση αυτών των ακινήτων από τους ιδιοκτήτες, δεν αναζητούνται ποσά που αντιστοιχούν σε δημοτικά τέλη για τη χρονική περίοδο πριν την υποβολή της δήλωσης, εφόσον επρόκειτο ήδη για ακίνητα που συγκέντρωναν τα ανωτέρω χαρακτηριστικά.

Άρθρο 34
Τέλος καθαριότητας και φωτισμού σε μη χρησιμοποιούμενα, μη ηλεκτροδοτούμενα ή στερούμενα ηλεκτρολογικής εγκατάστασης ακίνητα – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 3 ν. 25/1975

Η παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 25/1975 (Α΄74), περί των περιπτώσεων μη χρησιμοποιούμενων, μη ηλεκτροδοτούμενων ή χωρίς ηλεκτρολογική εγκατάσταση ακινήτων σε σχέση με το τέλος φωτισμού και καθαριότητας, αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Οι στερούμενοι ηλεκτρολογικής εγκατάστασης για ακίνητα που χρησιμοποιούνται, υποχρεούνται στην πληρωμή τελών καθαριότητος και φωτισμού, που υπολογίζονται σύμφωνα με τα άρθρα 21 και 22 του από 24.9/20.10.1958 β.δ. “περί κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείμενον νόμου των ισχυουσών διατάξεων περί των προσόδων δήμων και κοινοτήτων”. Ακίνητα που δεν χρησιμοποιούνται, στα οποία διακόπτεται η ηλεκτροδότηση ή δεν έχουν ηλεκτρολογική εγκατάσταση, απαλλάσσονται από την καταβολή ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού, κατόπιν υποβολής δήλωσης του ιδιοκτήτη τους ή του νόμιμου εκπροσώπου αυτού προς τον οικείο δήμο, ότι δεν ηλεκτροδοτούνται και δεν χρησιμοποιούνται, η οποία συνοδεύεται από βεβαίωση του αρμόδιου διαχειριστή δικτύου. Έως την υποβολή της ανωτέρω δήλωσης, ποσά από τέλη που επιβλήθηκαν ανά κατηγορία ακινήτου και καταβλήθηκαν δεν αναζητούνται, ενώ ποσά που δεν εισπράχθηκαν και οι αντίστοιχες εγγραφές στους βεβαιωτικούς καταλόγους διαγράφονται. Εάν, παρά την υποβολή της δήλωσης διαπιστωθεί ηλεκτροδότηση ή χρήση του ακινήτου, επιβάλλεται σε βάρος του υπόχρεου το τέλος που αναλογεί από τον χρόνο απαλλαγής και πρόστιμο ίσο με το διπλάσιο του ανωτέρω ποσού.».

Με την προτεινόμενη ρύθμιση του άρθρου 57 ενσωματώνεται η εφαρμογή της Σύμβαση του Tromso του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την πρόσβαση στα δημόσια έγγραφα, η οποία αφορά στην ενίσχυση της αρχής της διαφάνειας της δράσης της διοίκησης και, συνακόλουθα, του κράτους δικαίου, μέσω της διεύρυνσης του πεδίου εφαρμογής του δικαιώματος πρόσβασης στα δημόσια έγγραφα. Ειδικότερα, εισάγεται η δυνατότητα υποβολής ανώνυμης αίτησης, κατά τα οριζόμενα στην ανωτέρω Σύμβαση, καθώς επίσης και ηλεκτρονικής αίτησης. Επιπλέον, διευκρινίζονται τα απόρρητα έγγραφα που περιορίζουν την άσκηση του δικαιώματος και διευρύνονται οι φορείς-αποδέκτες του δικαιώματος, αφού πλέον εισάγεται το λειτουργικό κριτήριο της άσκησης δημόσιας εξουσίας και αίρεται ο περιορισμός του οργανικού κριτηρίου, το οποίο ήταν έως σήμερα αυτό που έπρεπε να πληρούται προκειμένου ένας φορέας να εξασφαλίζει την πρόσβαση του πολίτη στα δημόσια έγγραφα. Τέλος, θεσπίζεται η δυνατότητα συγκρότησης ομάδας εργασίας από τον Συνήγορο του Πολίτη προκειμένου να αξιολογείται σε ετήσια βάση η εφαρμογή της προτεινόμενης διάταξης.

Άρθρο 57
Πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα – Τροποποίηση άρθρου 5 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας

Το άρθρο 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999, Α’ 45) αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 5
Πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα
1. Κάθε ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα, ύστερα από γραπτή, διά ζώσης ή ηλεκτρονική, επώνυμη ή ανώνυμη αίτησή του, να λαμβάνει γνώση των δημοσίων εγγράφων, διοικητικών και ιδιωτικών. Ως διοικητικά έγγραφα νοούνται όσα συντάσσονται από τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως εκθέσεις, μελέτες, πρακτικά, στατιστικά στοιχεία, εγκύκλιες οδηγίες, απαντήσεις της Διοίκησης, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις. Ως ιδιωτικά έγγραφα νοούνται όσα συντάσσονται από ιδιώτη, αλλά κατατίθενται και φυλάσσονται σε δημόσια υπηρεσία.
2. Το κατά την παρ. 1 δικαίωμα δεν υφίσταται στις περιπτώσεις που το έγγραφο αφορά την ιδιωτική ή οικογενειακή ζωή τρίτου, ή άλλα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, εκτός εάν τα δεδομένα αυτά κρίθηκαν ουσιώδη για την έκβαση της υπόθεσης. Το δικαίωμα δεν υφίσταται, επίσης, στην περίπτωση που παραβλάπτεται απόρρητο το οποίο προβλέπεται από ειδικές διατάξεις, όπως το απόρρητο της εθνικής άμυνας και εξωτερικής πολιτικής, της δημόσιας πίστης και του νομίσματος, της ασφάλειας του κράτους και της δημόσιας τάξης, το ιατρικό, εμπορικό, τραπεζικό ή βιομηχανικό απόρρητο. Η αρμόδια δημόσια υπηρεσία μπορεί να αρνηθεί την ικανοποίηση του δικαιώματος αν το έγγραφο αναφέρεται στις συζητήσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, ή αν η ικανοποίηση του δικαιώματος αυτού είναι δυνατό να δυσχεράνει ουσιωδώς την έρευνα δικαστικών, διοικητικών, αστυνομικών ή στρατιωτικών αρχών σχετικώς με την τέλεση εγκλήματος ή διοικητικής παράβασης.
3. Το δικαίωμα των παρ. 1 και 2 ασκείται: α) με μελέτη του εγγράφου στο κατάστημα της υπηρεσίας, β) με χορήγηση αντιγράφου, εκτός αν η αναπαραγωγή τούτου μπορεί να βλάψει το πρωτότυπο ή γ) με παραπομπή του σε ευχερώς προσβάσιμη πηγή, ιδίως μέσω διαδικτύου. Η σχετική δαπάνη αναπαραγωγής βαρύνει τον αιτούντα, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Ο αιτών έχει δικαίωμα υποβοήθησης από υπάλληλο του φορέα προς εντοπισμό του εγγράφου που αναζητά..
4. Η άσκηση του δικαιώματος πρόσβασης στα δημόσια έγγραφα γίνεται με την επιφύλαξη της ύπαρξης δικαιωμάτων πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας.
5. Η προθεσμία για τη χορήγηση εγγράφων κατά την παρ. 1 ή την αιτιολογημένη απόρριψη της σχετικής αίτησης του πολίτη είναι είκοσι (20) ημέρες. Η διοίκηση δεν υποχρεούται να απαντήσει σε περίπτωση απόρριψης ανώνυμης αίτησης ή αίτησης καταφανώς αόριστης.
6. Στην έννοια της δημόσιας υπηρεσίας των παρ. 1 και 2 εντάσσονται όλοι οι φορείς που ασκούν δημόσια εξουσία, ανεξαρτήτως της νομικής τους μορφής.
7. α) Ο Συνήγορος του Πολίτη μπορεί με απόφασή του, να συγκροτεί ομάδα εργασίας αποτελούμενη από εμπειρογνώμονες, στελέχη των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών και στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης για την αξιολόγηση της εφαρμογής του παρόντος άρθρου. Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις της ομάδας εργασίας διαβιβάζονται στη Βουλή των Ελλήνων, στο Υπουργείο Εσωτερικών και στο Συμβούλιο της Ευρώπης και αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Συνηγόρου του Πολίτη.
β) Στις συνεδριάσεις της ομάδας εργασίας δύνανται να καλούνται για τη διατύπωση γνώμης στελέχη Υπουργείων, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας καθώς και άλλα πρόσωπα ή φορείς κατά τη κρίση της.
γ) Τα μέλη της επιτροπής είναι ανεξάρτητα και αμερόληπτα κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
8. Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών δύναται να εξειδικεύεται ο τρόπος υποβολής των αιτημάτων της παρ. 1.»

Πηγή