61464/30-08-2024 – Μετακίνηση αιρετών των Δήμων εντός και εκτός χώρας

Αριθμός Εγκυκλίου: Α.Π.: 35
61464/30-8-2024
 
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Α’ΒΑΘΜΟΥ

Περιεχόμενα
Εισαγωγή
Αποφάσεις μετακίνησης αιρετών
α. Απόφαση Μετακίνησης Αιρετών Δήμου
β. Απόφαση Καθορισμού Ανώτατου Ορίου Μετακίνησης Αιρετών Δήμων
γ. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό για χώρες εντός Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης
δ. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εξωτερικό για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης
ε. Μετακίνηση εκτός έδρας αιρετών σε κατεπείγουσες περιπτώσεις
στ. Έλεγχος νομιμότητας
Παράρτημα
Ν.3463/2006 «Κύρωση Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (Α’ 114)
Ν.3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α’ 87)

Εισαγωγή

Οι δήμοι, ως κατά τόπο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, ασκούν αρμοδιότητες που άπτονται των τοπικών υποθέσεων, καθώς και κρατικές αρμοδιότητες που τους έχουν απονεμηθεί από τον κοινό νομοθέτη, εντός των ορίων της εδαφικής τους περιφέρειας. Η αποτελεσματική άσκηση των εν λόγω αρμοδιοτήτων απαιτεί, συχνά, τη μετακίνηση των αιρετών εκπροσώπων των δήμων. Με την παρούσα εγκύκλιο, διευκρινίζεται η διαδικασία που απαιτείται για τη μετακίνηση των αιρετών των δήμων, για την εκτέλεση υπηρεσίας, χωρίς να υπεισέρχεται σε θέματα οικονομικής διαχείρισης (πχ διαδικασία ανάληψης υποχρέωσης- ενταλματοποίησης- πληρωμής για κάθε δαπάνη μετακίνησης, πράξεις που ρυθμίζονται από τη νομοθεσία περί δημοσίου λογιστικού). Στην έννοια της «εκτέλεσης υπηρεσίας» περιλαμβάνεται η μετακίνηση για συμμετοχή σε ημερίδες, συνέδρια ή σεμινάρια¹, υπό την προϋπόθεση ότι το αντικείμενό τους εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιοτήτων του δήμου και του μετακινούμενου αιρετού.² Συνεπώς, εφιστάται η προσοχή αναφορικά με την, κατά περίπτωση, έγκριση σχετικών αιτημάτων.

Επισημαίνεται ότι η δυνατότητα μετακίνησης αιρετών που ρητά προβλέπεται στην κείμενη νομοθεσία αφορά σε δημάρχους, αντιδημάρχους και δημοτικούς συμβούλους³. Ως εκ τούτου, δεν τίθεται ζήτημα εφαρμογής του συνόλου της νομοθεσίας και των οδηγιών που περιλαμβάνονται στην παρούσα για αιρετούς συμβούλους δημοτικών κοινοτήτων ή προέδρους δημοτικών κοινοτήτων.

Για τη μετακίνηση των αιρετών δήμων εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων, οι οποίες παρατίθενται στο παράρτημα της παρούσας εγκυκλίου:
• 140, παρ. 1 και 2 του ν. 3463/2006 «Κύρωση Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων» (Α’ 114),
• 72, παρ. 1, περίπτ. ια’, 74Α και 75, παρ. 12 του ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α’ 87),
• 76, 77 και 78 του ν. 4727/2020 «Ψηφιακή Διακυβέρνηση (Ενσωμάτωση στην Ελληνική Νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/2102 και της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024) – Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες (Ενσωμάτωση στο Ελληνικό Δίκαιο της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/1972) και άλλες διατάξεις.» (Α’ 184),
• 18, παρ. 15 του ν. 4071/2012 «Ρυθμίσεις για την τοπική ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωμένη διοίκηση Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/50/ΕΚ.» (Α’ 85),
• 1, 2, 3 και 4 του άρθρου 2 της υποπαραγράφου Δ9 του ν. 4336/2015 «Συνταξιοδοτικές διατάξεις – Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και ρυθμίσεις για την υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης.» (Α’ 94)⁴

Με την παρούσα εγκύκλιο, παύει η ισχύς της υπ’ αριθ. 648/ α.π. 69738/24-9-2021, (Α.Δ.Α.: ΨΕΞΩ46ΜΤΛ6-Κ68) εγκύκλιας οδηγίας του Υπουργείου Εσωτερικών.

Αποφάσεις μετακίνησης αιρετών     

α. Απόφαση Μετακίνησης Αιρετών Δήμου
Οι αποφάσεις μετακίνησης πρέπει κατ’ αρχάς να είναι γραπτές, να εκδίδονται πριν από την ημερομηνία αναχώρησης του αιρετού για κάθε μετακίνηση, χωρίς να αναφέρονται σε αυτές μετακινήσεις που δεν σχετίζονται μεταξύ τους και να περιλαμβάνουν απαραίτητα τα εξής στοιχεία:
α. ονοματεπώνυμο και ιδιότητα του μετακινούμενου,
β. ημερομηνία αναχώρησης και επιστροφής,
γ. ημερομηνία έναρξης και λήξης των εργασιών,
δ. αριθμό των ημερών και των διανυκτερεύσεων,
ε. πλήρη και σαφή αιτιολογία της μετακίνησης, 
στ. τον τόπο και το μέσο της μετακίνησης,
ζ. το ποσό της δαπάνης και την αντίστοιχη απόφαση ανάληψη υποχρέωσης για τη συγκεκριμένη μετακίνηση,
η. κάθε άλλο στοιχείο που απαιτείται και ορίζεται ρητά από τις διατάξεις του ν. 4336/2015.
Η απόφαση μετακίνησης (νομική δέσμευση) εκδίδεται από την Δημοτική Επιτροπή του δήμου⁵, και αναρτάται στο πρόγραμμα «Δι@ύγεια»⁶. Συνεπώς, εφιστάται η προσοχή για την αμελλητί ανάρτηση της προαναφερόμενης απόφασης στο πρόγραμμα «Δι@ύγεια», δεδομένου ότι η ανάρτηση αποτελεί προϋπόθεση της έναρξης ισχύος της.

β. Απόφαση Καθορισμού Ανώτατου Ορίου Μετακίνησης Αιρετών Δήμων
Κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. της παρ. 10 του άρθρου 3 της υποπαρ. Δ9 της παρ. Δ του άρθρου 2 του ν. 4336/2015, εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 23907/12-3-2024 (Β’ 1758) κοινή Υπουργική απόφαση με θέμα «Καθορισμός ημερών μετακίνησης εκτός έδρα αιρετών Δήμων και Περιφερειών» (Α.Δ.Α.: ΨΕΧ046ΜΤΛ6-ΔΙΔ), η οποία τροποποιήθηκε με την υπ’ αριθ. 55478/16-7-2024 (Β’ 4392) όμοιά της (Α.Δ.Α.: ΨΟ9Δ46ΜΤΛ6-ΣΚΩ)

Με τις ρυθμίσεις της προαναφερόμενης κανονιστικής κοινής Υπουργικής απόφασης προσδιορίζονται τα ανώτατα όρια μετακινήσεων εκτός έδρας των αιρετών δήμων ως ακολούθως:

Τα όρια που αναγράφονται στον πίνακα αφορούν στις πάσης φύσης μετακινήσεις των αιρετών εντός εκάστου ημερολογιακού έτους, περιλαμβανομένης της μετακίνησής τους σε κατεπείγουσες περιπτώσεις και ισχύουν μέχρι τη τυχόν τροποποίησή τους, χωρίς να απαιτείται, πλέον, η έκδοση ετήσιων αποφάσεων για τον καθορισμό των υπόψη μετακινήσεων των αιρετών των δήμων

Επισημαίνεται ότι ειδικά οι Δημοτικοί Σύμβουλοι όταν συμμετέχουν στα πάσης φύσης συλλογικά όργανα της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας δικαιούνται, επιπλέον, των ανωτέρω ορίων, εκατό πενήντα (150) ημέρες, δηλ. συνολικό ετήσιο όριο μετακινήσεων τις 180 μέρες.

Οι δαπάνες μετακίνησης βαρύνουν τον προϋπολογισμό του φορέα που κάθε φορά εντέλλεται τη μετακίνηση.⁷

Βάσει των ανωτέρω:

α) από τη δημοσίευση της υπ’ αριθ. 23907/ 12-3-2024 κοινής Υπουργικής απόφασης, ήτοι την 19η Μαρτίου 2024, παύει να ισχύει η αρμοδιότητα των Γραμματέων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας προς έκδοση κανονιστικών πράξεων κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 1 του άρθρου 3 της υποπαρ. Δ9 της παρ. Δ του άρθρου 2 του ν. 4336/2015 σε ό,τι αφορά στις μετακινήσεις αιρετών δήμων που αφορούν σε εκτός έδρας εκτέλεση υπηρεσίας του δήμου.
β) τυχόν εκδοθείσες, εντός τρέχοντος έτους, αποφάσεις κατ’ εξουσιοδότηση της προαναφερόμενης εξουσιοδοτικής διάταξης (ακόμα και μετά την 19η Μαρτίου 2024),⁸ νοείται ότι περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της υπ’ αριθ. 23907/12-3-2024 κοινής Υπουργικής απόφασης.
γ) μετακινήσεις αιρετών που πραγματοποιήθηκαν, σύμφωνα με εκδοθείσες αποφάσεις των Γραμματέων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, εντός τρέχοντος έτους συμψηφίζονται και προσμετρώνται εντός των ορίων που τίθενται με τις διατάξεις της υπ’ αριθ. 23907/12-3-2024 κοινής Υπουργικής απόφασης, όπως ισχύει.
Στο ανώτατο αυτό χρονικό όριο μετακίνησης αιρετών δήμων για εκτέλεση υπηρεσίας, εκτός έδρας⁹ περιλαμβάνονται όλες οι ημέρες για μετακίνηση στο εσωτερικό και το εξωτερικό, για εκτέλεση υπηρεσίας αλλά και για συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια, ημερίδες κ.λπ. Επιπρόσθετα, λαμβάνονται υπόψη όλες οι εκτός έδρας ημέρες μετακίνησης, ανεξαρτήτως της διανυκτέρευσης ή μη του αιρετού εκτός της έδρας του, εφόσον αφορούν σε μετακίνηση, εκτός έδρας, άνω των 50 χιλιομέτρων, η οποία, ακόμα και στην περίπτωση της αυθημερόν επιστροφής, υπολογίζεται ως πλήρης ημέρα και συνυπολογίζεται στο συνολικό αριθμό.¹⁰ Για τον υπολογισμό των χιλιομετρικών αποστάσεων, εφαρμόζεται η απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών αριθ. ΔΟΥ/ο/1860/ 31.4.2017 (Β’ 1638). Το παραγόμενο «έντυπο/ ψηφιακό έγγραφο υπολογισμού χιλιομετρικής απόστασης», που προκύπτει από το Διαδραστικό Εργαλείο Υπολογισμού Χιλιομετρικών Αποστάσεων, που θεσμοθετήθηκε με την προαναφερόμενη Υπουργική απόφαση, κατισχύει έναντι οποιασδήποτε άλλης σχετικής βεβαίωσης χιλιομετρικών αποστάσεων που εκδίδεται από διάφορους άλλους σχετικούς φορείς.¹¹
γ. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό για χώρες εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η εκτός έδρας μετακίνηση στο εσωτερικό της χώρας ή στο εξωτερικό για χώρες εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης¹², πραγματοποιείται, όπως αναφέρθηκε στην ενότητα «α» μετά από απόφαση της Δημοτικής Επιτροπής του δήμου¹³. Με την απόφασή της, η Δημοτική Επιτροπή αποφαίνεται για το εάν η μετακίνηση του αιρετού γίνεται για εκτέλεση υπηρεσίας και αν η υπηρεσία εμπίπτει στις αρμοδιότητες του δήμου.
δ. Εκτός έδρας μετακίνηση στο εξωτερικό για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης
Για τις εκτός έδρας μετακινήσεις αιρετών στο εξωτερικό για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτείται, επιπλέον της απόφασης που εκδίδεται από την Δημοτική Επιτροπή, σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφηκε στις ενότητες «α» και «γ», έγκριση μετακίνησης από τον Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.¹⁴
Η έγκριση του Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, απαιτείται και για τη μετακίνηση αιρετών σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο των διεθνών συνεργασιών και της συμμετοχής τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα, δεδομένου ότι δεν αρκεί (για την μετακίνηση) η απαιτούμενη σύμφωνη γνώμη που παρέχεται, δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 219 παρ. 3 του ν. 3463/2006, από την τριμελή Επιτροπή του άρθρου 4 παρ. 2 του ν.3345/2005 (Α’ 138) που λειτουργεί στο Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία αφορά «στην κρίση της συμβατότητας της δράσης που αναπτύσσουν οι ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, με τις εθνικές πολιτικές, την εθνική και κοινοτική νομοθεσία και σε σχέση με το εύρος των αρμοδιοτήτων τους».¹⁵
Η εγκριτική απόφαση του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης δεν αναρτάται στο πρόγραμμα «Διαύγεια», δεδομένου ότι δεν προβλέπεται δημοσίευσή της στις κείμενες διατάξεις. Συνεπώς, ισχύει από την έκδοσή της, ήτοι την ημερομηνία υπογραφής της.
ε. Μετακίνηση εκτός έδρας αιρετών σε κατεπείγουσες περιπτώσεις
Σε κατεπείγουσες περιπτώσεις, επιτρέπεται να μετακινηθεί εκτός έδρας ο δήμαρχος, ο αντιδήμαρχος ή ο δημοτικός σύμβουλος, χωρίς προηγούμενη απόφαση της Δημοτικής Επιτροπής για το εάν η μετακίνηση του αιρετού γίνεται για εκτέλεση υπηρεσίας (νομική δέσμευση). Στις περιπτώσεις αυτές, η Δημοτική Επιτροπή, στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση της, οφείλει να εκδώσει απόφαση με την οποία 
αιτιολογείται η επείγουσα μετακίνηση.¹⁶ Λόγους επείγουσας μετακίνησης συνιστούν «έκτακτα γεγονότα που εκφεύγουν της συνήθους ροής των πραγμάτων και της αναμενόμενης εξέλιξης της προγραμματισμένης δραστηριότητας των Ο.Τ.Α.».¹⁷ Συνεπώς, δεν συνιστά επαρκή αιτιολογία η, συνήθως επικληθείσα, γενικόλογη αναφορά περί μετακίνησης αιρετού για συνάντηση με υπηρεσιακούς παράγοντες για θέματα που αφορούν στο δήμο.
στ. ‘Ελεγχος νομιμότητας

Οι αποφάσεις της Δημοτικής Επιτροπής, οι οποίες εκδίδονται κατά τη διαδικασία μετακίνησης των αιρετών των δήμων εκτός έδρας για υπηρεσιακούς λόγους, υπόκεινται στον έλεγχο νομιμότητας των άρθρων 226 και 227 του ν. 3852/2010. 

Για περαιτέρω διευκρινίσεις ή πληροφορίες αναφορικά με τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα εγκύκλιο, μπορείτε να απευθύνεστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected]. καθώς και στους υπαλλήλους της Διεύθυνσης Οργάνωσης και Λειτουργίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Τμήμα Οργάνωσης Τ.Α. Α’ Βαθμού:

Την παρούσα εγκύκλιο μπορείτε να την αναζητήσετε και στο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Εσωτερικών, https://www.ypes.gr/apokentromeni-dioikisi-aytodioikisi/thesmika-themata-organosis-kai-leitourgias-dimon/thth-organosisleitourgiasdimon-katastatiki-thesi-aireton/metakinisi-aireton

 
Ο Υπουργός
Θεόδωρος Λιβάνιος

¹Άρθρο 2, παρ. 1 του ν. 4336/2015 (Α’ 94).
²ΕλΣυν Τμ Ι πρξ 177/2008, κλμ πρλ. Τμ Ι πρξ 179/2014 & κλμ πρλ. Τμ Ι πρξ 151/2018.
³Άρθρα 140, παρ. 1 του ν. 3463/ 2006 και 72, παρ. 1, περίπτ. ια΄ του ν. 3852/ 2010.
⁴Όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύτηκαν διοικητικά με την υπ’ αριθμ. οικ. 2/74450/ΔΕΠ/24.11.2015 (Α.Δ.Α.: ΩΨΘΩΗ- ΓΑ2) εγκύκλιο του, τέως, Υπουργείου Οικονομικών και υπ’ αριθμ. οικ. 2/97758/ΔΕΠ/ 19.10.2023 (Α.Δ.Α. Ψ167Η-Θ16) – παροχή διευκρινίσεων επί των άρθρων 26 και 27 του ν. 5045/2023 (Α’ 136), σελ. 11 και 12-, εγκύκλιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
⁵Άρθρα 72 παρ 1 περ. ια’ και 74Α, παρ. 1 του ν. 3852/2010.
⁶Άρθρο 75, παρ. 12 του ν.3852/2010, άρθρο 97, παρ. 6 του ν.3463/2006 και 76, παρ. 3, περ. κ του ν.4727/2020.
⁷Άρθρο 1 παρ. 2 & 3 της υπ’ αριθ. 55478/16-7-2024 κοινής Υπουργικής απόφασης
⁸Υπ’ αριθμ. 24413/4.4.2024 απόφαση του Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας (Β’ 2300)
⁹Όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 περίπτ. 9 του άρθρου 2 της υποπαραγράφου Δ9 του ν.4336/2015.
¹⁰Υπ’ αριθμ. οικ. 2/74450/ΔΕΠ/24.11.2015 εγκύκλιος του, τέως, Υπουργείου Οικονομικών.
¹¹Εγκύκλιος 10 Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών υπ’ αριθ. πρωτ. ΔΝΣγ/οικ.41648/7-6-2017 (Α.Δ.Α.: 7ΚΚ1465ΧΘΞ -ΨΤΡ).
¹²Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στις 31-1-2020, είναι αλφαβητικά οι ακόλουθες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχία και Φιλανδία.
¹³Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 140, παρ. 1 του ν. 3463/2006, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 72, παρ. 1, περίπτ. ια’ και 74Α, παρ. 1 του ν. 3852/2010.
¹⁴Άρθρο 18 παρ. 15 του ν. 4071/2012 και υπ’ αριθ. πρωτ. 30802/20-5-2020 έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας.
¹⁵Εγκύκλιος Υπουργείου Εσωτερικών αριθ. 44/ απ 36847/10-8-2011, Α.Δ.Α.: 4ΑΜ7Ν-ΘΤ9
¹⁶ΣτΕ 2778/ 2017, Ελ Συν κλμ πρλ. Τμ Ι πρξ 292/2016.
¹⁷Ελ Συν κλμ πρλ. Τμ Ι πρξ 179/2014.

Πηγή