ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Η νέα εγκύκλιος 2049/2024 αφορά τις καθ’ ύλην αρμόδιες Υπηρεσίες της ΑΑΔΕ και τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών
Με τους Κανονισμούς (ΕΕ) 2020/283 και (ΕΕ) 2022/1504, οι οποίοι έχουν ως στόχο την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ στο ηλεκτρονικό εμπόριο, προβλέπεται η δημιουργία του CESOP, τα τεχνικά μέτρα για τη δημιουργία του και τη συντήρησή του, τα καθήκοντα της Επιτροπής για την τεχνική διαχείρισή του, η σύνδεση και συνολική διαλειτουργικότητα μεταξύ του CESOP και των εθνικών ηλεκτρονικών συστημάτων, ο τρόπος και ο χρόνος υποβολής των δεδομένων στο σύστημα από τις φορολογικές διοικήσεις των κρατών μελών, οι πρακτικές ρυθμίσεις σχετικά με τους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc, οι οποίοι θα έχουν πρόσβαση στο CESOP και οι διαδικασίες σχετικά με τα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα ασφάλειας για την ανάπτυξη και λειτουργία του CESOP.
Με την εγκύκλιο 2049/2024 κοινοποιούνται οι κάτωθι Κανονισμοί για εφαρμογή:
• Κανονισμός (ΕΕ) 2020/283 του Συμβουλίου της 18ης Φεβρουαρίου 2020 για την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010, όσον αφορά μέτρα ενίσχυσης της διοικητικής συνεργασίας για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ
• Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2022/1504 της Επιτροπής της 6ης Απριλίου 2022 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) αρ. 904/2010 του Συμβουλίου, όσον αφορά τη δημιουργία κεντρικού ηλεκτρονικού συστήματος πληροφοριών για τις πληρωμές (CESOP) για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ
Ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου, της 7ης Οκτωβρίου 2010, «για τη διοικητική συνεργασία και την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του φόρου προστιθέμενης αξίας» καθορίζει τους κανόνες και τις διαδικασίες που επιτρέπουν στις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν μεταξύ τους όλες τις πληροφορίες που επιτρέπουν την ορθή εφαρμογή του ΦΠΑ, να ελέγχουν την ορθή εφαρμογή του ΦΠΑ, ιδίως επί των ενδοκοινοτικών συναλλαγών, και να καταπολεμούν την απάτη στον τομέα του ΦΠΑ. Στον εν λόγω Κανονισμό καθορίζονται, μεταξύ άλλων, οι κανόνες και οι διαδικασίες που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να συλλέγουν και να ανταλλάσσουν ηλεκτρονικώς τις εν λόγω πληροφορίες. Επίσης καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών συμβάλλουν στην προστασία των εσόδων ΦΠΑ του συνόλου των κρατών μελών.
1. Με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2020/283 του Συμβουλίου, με εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2024, τροποποιείται ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της αποτελεσματικότερης καταπολέμησης της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ, μέσω της δημιουργίας ενός κεντρικού ηλεκτρονικού συστήματος πληροφοριών για πληρωμές («CESOP»), στο οποίο τα κράτη μέλη θα διαβιβάζουν τις πληροφορίες για πληρωμές που συλλέγουν και θα μπορούν να αποθηκεύουν σε εθνικό επίπεδο.
Το σύστημα CESOP δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της ανάπτυξης του διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου, όπου η πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών απευθύνεται σε τελικούς καταναλωτές σε κράτος μέλος διαφορετικό από αυτό του προμηθευτή. Καθώς οι τελικοί καταναλωτές στα κράτη μέλη κατανάλωσης όπου οφείλεται ο ΦΠΑ δεν έχουν υποχρέωση τήρησης βιβλίων, απαιτούνται κατάλληλα μέσα για τον εντοπισμό και τον έλεγχο των επιχειρήσεων που ασκούν δόλιες πρακτικές στον τομέα του διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου προκειμένου να αποφύγουν υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τον ΦΠΑ.
Το σύστημα CESOP έχει ως στόχο να συγκεντρώνει, να αναλύει και να αποθηκεύει, σε σχέση με μεμονωμένους δικαιούχους, όλες τις σχετικές με τον ΦΠΑ πληροφορίες περί διασυνοριακών πληρωμών που διαβιβάζονται στις εθνικές φορολογικές αρχές από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, οι οποίοι κατέχουν συγκεκριμένα στοιχεία για την ταυτοποίηση του παραλήπτη ή δικαιούχου της διασυνοριακής πληρωμής μαζί με λεπτομέρειες σχετικά με την ημερομηνία, το ποσό και το κράτος μέλος προέλευσης της πληρωμής. Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που κατέχουν αυτές τις πληροφορίες θα τις διαβιβάζουν στις εθνικές φορολογικές αρχές για την περαιτέρω αποστολή τους στο σύστημα CESOP.
Οι κύριες τροποποιήσεις του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Κανονισμού (ΕΕ) 2020/283, είναι οι κάτωθι:
• Στο άρθρο 2 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου προστίθενται οι ορισμοί «πάροχος υπηρεσιών πληρωμών», «πληρωμή», «πληρωτής» και «δικαιούχος», που είναι απαραίτητοι για την υλοποίηση του συστήματος, σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2015/2366 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2015, σχετικά με υπηρεσίες πληρωμών στην εσωτερική αγορά.
• Στο κεφάλαιο V του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010, του οποίου ο τίτλος διαμορφώνεται ως «ΣΥΛΛΟΓΗ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ», πριν το άρθρο 17, παρεμβάλλεται η ακόλουθη επικεφαλίδα: «ΤΜΗΜΑ 1 Αυτοματοποιημένη πρόσβαση σε ειδικές πληροφορίες αποθηκευμένες στα εθνικά ηλεκτρονικά συστήματα». Μετά το άρθρο 24, παρεμβάλλεται το ακόλουθο τμήμα: «ΤΜΗΜΑ 2 Το κεντρικό ηλεκτρονικό σύστημα πληροφοριών για τις πληρωμές, καθώς και το άρθρο 24α, με το οποίο ορίζεται ότι η Επιτροπή αναπτύσσει, συντηρεί, φιλοξενεί και διαχειρίζεται τεχνικά κεντρικό ηλεκτρονικό σύστημα πληροφοριών για τις πληρωμές («CESOP») με σκοπό τις έρευνες σχετικά με εικαζόμενη απάτη στον τομέα του ΦΠΑ ή για τον εντοπισμό περιπτώσεων απάτης στον τομέα του ΦΠΑ.
• Σύμφωνα με το νέο άρθρο 24β του ως άνω Τμήματος 2 κάθε κράτος μέλος συλλέγει από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών τις πληροφορίες για τους δικαιούχους και τις πληρωμές που αναφέρονται στο άρθρο 243β της οδηγίας 2006/112/ΕΚ το αργότερο έως το τέλος του μήνα που έπεται του ημερολογιακού τριμήνου το οποίο αφορούν οι πληροφορίες, μέσω τυποποιημένου ηλεκτρονικού εντύπου και τις διαβιβάζει στο CESOP το αργότερο τη δέκατη ημέρα του δεύτερου μήνα που έπεται του ημερολογιακού τριμήνου το οποίο αφορούν οι πληροφορίες μέσω της κεντρικής υπηρεσίας διασύνδεσης ή των υπηρεσιών διασύνδεσης ή των αρμοδίων υπαλλήλων που ορίζονται από την αρμόδια αρχή κάθε κράτους μέλους. Κάθε κράτος μέλος δύναται να αποθηκεύει τις ως άνω πληροφορίες σε ένα εθνικό ηλεκτρονικό σύστημα.
• Σύμφωνα με το νέο άρθρο 24γ του ως άνω Τμήματος 2 το CESOP έχει τις ακόλουθες δυνατότητες σχετικά με πληροφορίες που διαβιβάζονται σύμφωνα το άρθρο 24β παράγραφος 3 του ανωτέρω Τμήματος 2: α) να αποθηκεύει τις πληροφορίες, β) να συγκεντρώνει της πληροφορίες για κάθε μεμονωμένο δικαιούχο, γ) να αναλύει τις πληροφορίες που αποθηκεύονται, μαζί με τις σχετικές στοχευμένες πληροφορίες που γνωστοποιούνται ή συλλέγονται δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010, δ) να καθιστά τις πληροφορίες που αναφέρονται στα ως άνω στοιχεία α), β) και γ) προσβάσιμες στους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc. Επιπλέον, ορίζεται ότι το CESOP διατηρεί τις ως άνω πληροφορίες για περίοδο πέντε ετών, κατ’ ανώτατο όριο, από την παρέλευση του έτους κατά το οποίο οι πληροφορίες διαβιβάστηκαν σε αυτό.
• Σύμφωνα με το νέο άρθρο 24δ του ως άνω Τμήματος 2 η πρόσβαση στο CESOP χορηγείται μόνο σε υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc, οι οποίοι διαθέτουν ταυτοποίηση προσωπικού χρήστη για το CESOP και στην περίπτωση που η εν λόγω πρόσβαση συνδέεται με έρευνες για εικαζόμενη απάτη στον τομέα του ΦΠΑ ή για τον εντοπισμό περιπτώσεων απάτης στον τομέα του ΦΠΑ.
• Σύμφωνα με το νέο άρθρο 24ε του ως άνω Τμήματος 2 η Επιτροπή εγκρίνει με εκτελεστικές πράξεις της: α) τα τεχνικά μέτρα για τη δημιουργία και συντήρηση του CESOP, β) τα καθήκοντα της Επιτροπής για την τεχνική διαχείριση του CESOP, γ) τις τεχνικές λεπτομέρειες της υποδομής και των εργαλείων που απαιτούνται για να διασφαλίζεται η σύνδεση και η συνολική λειτουργικότητα μεταξύ των εθνικών ηλεκτρονικών συστημάτων που αναφέρονται στο άρθρο 24β και του CESOP, δ) τα τυποποιημένα ηλεκτρονικά έντυπα που αναφέρονται στο ως άνω άρθρο 24β παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο στοιχείο β), ε) τις τεχνικές και άλλες λεπτομέρειες σχετικά με την πρόσβαση στις πληροφορίες που αναφέρονται στο ως άνω άρθρο 24γ παράγραφος 1 στοιχείο δ), στ) τις πρακτικές ρυθμίσεις για την ταυτοποίηση των υπαλλήλων συνδέσμων του Eurofisc, όπως αναφέρονται στο άρθρο 36 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010, που θα έχει πρόσβαση στο CESOP σύμφωνα με το ως άνω άρθρο 24δ, ζ) τις διαδικασίες που πρέπει να χρησιμοποιούνται ανά πάσα στιγμή από την Επιτροπή οι οποίες διασφαλίζουν ότι εφαρμόζονται τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα ασφάλειας για την ανάπτυξη και λειτουργία του CESOP, η) τους ρόλους και τις αρμοδιότητες των κρατών μελών και της Επιτροπής όσον αφορά τις λειτουργίες του υπευθύνου επεξεργασίας και του εκτελούντος την επεξεργασία δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
• Με το νέο άρθρο 24στ του ως άνω Τμήματος 2 ορίζεται ότι το κόστος δημιουργίας, λειτουργίας και συντήρησης του CESOP βαρύνει τον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του κόστους ασφαλούς σύνδεσης μεταξύ του CESOP και των εθνικών ηλεκτρονικών συστημάτων που αναφέρονται στο ως άνω άρθρο 24β παράγραφος 2 και εκείνου των υπηρεσιών που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή των δυνατοτήτων που αναφέρονται στο ως άνω άρθρο 24γ παράγραφος 1. Επιπλέον, κάθε κράτος μέλος επιβαρύνεται με το κόστος όλων των αναγκαίων αναπτύξεων στο εθνικό του ηλεκτρονικό σύστημα που αναφέρεται στο προαναφερθέν άρθρο 24β παράγραφος 2 και είναι υπεύθυνο για αυτές.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Κανονισμού (EE) 2020/283 του Συμβουλίου αυτός τίθεται σε ισχύ την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ημερομηνία δημοσίευσης η 2/3/2020) και εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2024.
2. Σε συνέχεια του Κανονισμού (ΕΕ) 2020/283 του Συμβουλίου εκδόθηκε ο εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 2022/1504 της Επιτροπής της 6ης Απριλίου 2022 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010 του Συμβουλίου όσον αφορά τη δημιουργία κεντρικού ηλεκτρονικού συστήματος πληροφοριών για τις πληρωμές (CESOP) για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ.
Για να διασφαλιστεί η ορθή λειτουργία του CESOP και σύμφωνα με το άρθρο 24ε στοιχείο α) του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010, είναι αναγκαίο να υιοθετηθούν τα τεχνικά μέτρα για τη δημιουργία του CESOP.
Οι κύριες ρυθμίσεις του εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2022/1504 αφορούν στα ακόλουθα:
• Στο άρθρο 1 του εκτελεστικού Κανονισμού ορίζονται τα λειτουργικά χαρακτηριστικά των τεχνικών μέτρων που αναπτύσσει η Επιτροπή για τη δημιουργία του CESOP και τα καθήκοντα που αυτή εκτελεί για τη συντήρησή του
• Σύμφωνα με το άρθρο 2 του εκτελεστικού Κανονισμού η Επιτροπή εκτελεί τα ακόλουθα καθήκοντα για την τεχνική διαχείριση του CESOP: α) τήρηση και επικαιροποίηση του καταλόγου των υπαλλήλων συνδέσμων του Eurofisc που έχουν πρόσβαση στο CESOP και του μοναδικού τους προσωπικού κωδικού ταυτοποίησης χρήστη σύμφωνα με το άρθρο 5, β) εφαρμογή των οργανωτικών και τεχνικών μέτρων ασφάλειας που αναφέρονται στο άρθρο 6, γ) κατάρτιση, τήρηση και διατήρηση καταλόγου, βάσει των δεδομένων που παρέχουν τα κράτη μέλη, των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών που έχουν υποβάλει δεδομένα σύμφωνα με το άρθρο 24β παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010, δ) παροχή στους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc που έχουν πρόσβαση στο CESOP αυτοματοποιημένης πρόσβασης στον κατάλογο που διατηρείται σύμφωνα με το στοιχείο γ), ε) παροχή τεχνικής βοήθειας στους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc κατά τη χρήση του CESOP, στ) παροχή εκπαίδευσης στους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc σχετικά με τη χρήση του CESOP.
• Με το άρθρο 3 του εκτελεστικού Κανονισμού καθορίζεται η σύνδεση και συνολική διαλειτουργικότητα μεταξύ του CESOP και των εθνικών ηλεκτρονικών συστημάτων. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα εθνικά ηλεκτρονικά συστήματα για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις πληρωμές είναι λειτουργικά και ικανά να συλλέγουν τις πληροφορίες για τις πληρωμές σύμφωνα με το άρθρο 24β παράγραφος 1 του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010 και διαβιβάζουν στο CESOP μόνο τις πληροφορίες για τις πληρωμές που είναι πλήρεις, για τις οποίες έχουν συμπληρωθεί όλα τα υποχρεωτικά πεδία σύμφωνα με το άρθρο 243δ της οδηγίας 2006/112/ΕΚ, και πληρούν τις απαιτήσεις που ορίζονται στο παράρτημα του εκτελεστικού Κανονισμού. Η Επιτροπή εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα μεταξύ του CESOP και των εθνικών ηλεκτρονικών συστημάτων.
• Στο άρθρο 4 του εκτελεστικού Κανονισμού ορίζεται ότι το τυποποιημένο ηλεκτρονικό έντυπο για τη διαβίβαση των πληροφοριών του άρθρου 24β παράγραφος 1 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 904/2010 υποβάλλεται σε τυποποιημένο μορφότυπο XML σύμφωνα με τον πίνακα δεδομένων του παραρτήματος του εν λόγω εκτελεστικού κανονισμού.
• Με το άρθρο 5 του εκτελεστικού Κανονισμού ρυθμίζονται ζητήματα σχετικά με τους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc που θα έχουν πρόσβαση στο CESOP. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη ορίζουν τους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc που θα έχουν πρόσβαση στο CESOP και κοινοποιούν τα ονόματά τους και τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις τους στην Επιτροπή. Τα κράτη μέλη ενημερώνουν την Επιτροπή για κάθε τροποποίηση στις προαναφερθείσες πληροφορίες που έχουν διαβιβαστεί, συμπεριλαμβανομένων των τροποποιήσεων όσον αφορά τους υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc που έχουν οριστεί, εγκαίρως και το αργότερο 30 ημερολογιακές ημέρες μετά την τροποποίηση. Η Επιτροπή παρέχει αμέσως στους προαναφερθέντες υπαλλήλους συνδέσμους του Eurofisc μοναδικό προσωπικό κωδικό ταυτοποίησης χρήστη για πρόσβαση στο CESOP.
• Με το άρθρο 6 του εκτελεστικού Κανονισμού καθορίζονται οι διαδικασίες σχετικά με τα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα ασφαλείας για την ανάπτυξη και λειτουργία του CESOP. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη παρέχουν στην Επιτροπή πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή και κάθε επικαιροποίηση των ιδίων μέτρων ασφάλειας σε εθνικό επίπεδο ενώ η Επιτροπή ενημερώνει τα κράτη μέλη, έως τις 30 Απριλίου κάθε έτους από το έτος που έπεται της ημερομηνίας εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται για την ασφάλεια του CESOP. Οι πληροφορίες αυτές αναφέρουν τουλάχιστον τα εξής: α) τα συμβάντα ασφάλειας που σημειώθηκαν κατά το προηγούμενο έτος και τον τρόπο με τον οποίο έχουν επιλυθεί, β) λεπτομέρειες σχετικά με τα μέτρα ασφάλειας που έχουν ληφθεί ή τις τροποποιήσεις των υφιστάμενων μέτρων ασφαλείας και γ) αξιολόγηση των υφιστάμενων μέτρων ασφάλειας και εκτίμηση της ανάγκης, σύμφωνα με την Επιτροπή, τροποποίησης των εν λόγω μέτρων.
• Με το άρθρο 7 του εκτελεστικού Κανονισμού καθορίζονται οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες των υπευθύνων επεξεργασίας και του εκτελούντος την επεξεργασία.
• Στο άρθρο 8 του εκτελεστικού Κανονισμού ορίζεται ότι αυτός αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ημερομηνία δημοσίευσης η 12/9/2022) και εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2024.
Για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση σχετική με την εγκύκλιο 2049/2024, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου [email protected].