Δικαιώματα   ομολογιούχου  που υπέστη  ζημία  από την εφαρμογή υποχρεωτικής   διαγραφής μέρουςτης αξιώσεώς του  κατ΄εφαρμογή  του γνωστού  με  την αγγλική   ορολογία  PSI.

Σταμάτη  Αγ. Παπαγγελή, Δικηγόρου Βόλου

 Δικαιώματα   ομολογιούχου  που υπέστη  ζημία  από την εφαρμογή υποχρεωτικής   διαγραφής μέρουςτης αξιώσεώς του  κατ΄εφαρμογή  του γνωστού  με  την αγγλική   ορολογία  PSI.

Ι.   Το Ελληνικό Δημόσιο ήρλε σε συμφωνία με τους ιδιώτες πιστωτές του με σκοπό την αναδιάρθρωση τους χρέους του προς αυτούς και την ονομαστική μείωσή του κατά 50% μέσω ανταλλαγής των τίτλων του ελληνικού δημοσίου που αυτοί κατείχαν με νέους τίτλους μικρότερης ονομαστικής αξίας. Η κατ’ αρχήν αυτή συμφωνία διαπιστώθηκε στην από 26-10-2011 Σύνοδο των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων των κρατών – μελών της Ευρωζώνης και σε συνέχεια αυτής της καταρχήν συμφωνίας, εκδόθηκε ο νόμος 4050/23-02-2012 «Κανόνες τροποποίησης τίτλων, εκδόσεως ή εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου με συμφωνία των Ομολογιούχων». Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 2 του νόμου αυτού, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την έναρξη της διαδικασίας τροποποίησης των επιλέξιμων τίτλων με συμφωνία των ομολογιούχων (“private sector involvement ή (συνοπτικά) “PSI”) προσδιορίζοντας τους επιλέξιμους τίτλους και τους λοιπούς όρους της ανταλλαγής όπως το κεφάλαιο ή το ονομαστικό ποσό, το επιτόκιο ή την απόδοση, τη διάρκεια, το αγγλικό ή άλλο δίκαιο που θα διέπει τους νέους τίτλους που θα εκδοθούν από το Ελληνικό Δημόσιο, την εισαγωγή στους νέους τίτλους ρητρών συλλογικής δράσης και εξουσιοδότησε τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους να εκδώσει μία ή περισσότερες Προσκλήσεις εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου. Με την Πρόσκληση κλήθηκαν οι ομολογιούχοι των επιλέξιμων τίτλων που ορίζονται σε αυτήν να αποφασίσουν, μέσα σε συγκεκριμένη προθεσμία, αν δέχονταν την τροποποίηση των επιλέξιμων τίτλων, όπως προτάθηκε από το ελληνικό δημόσιο και σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου αυτού. Εν συνεχεία, η με τον ανωτέρω τρόπο ληφθείσα απόφαση των Ομολογιούχων, βεβαιώθηκε από το Διαχειριστή της Διαδικασίας, ήτοι την Τράπεζα της Ελλάδος και εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (παρ. 9 του άρθρου 1 του Ν. 4050/2012). Με την δημοσίευση αυτή, η απόφαση των Ομολογιούχων απέκτησε ισχύ έναντι πάντων και δέσμευσε το σύνολο των Ομολογιούχων και των επενδυτών των επιλέξιμων τίτλων υπερισχύοντας οποιασδήποτε αντίθετης, γενικής ή ειδικής διάταξης νόμου ή κανονιστικής πράξης ή συμφωνίας. Παράλληλα, με την καταχώρηση στο Σύστημα των νέων τίτλων, επήλθε αυτοδικαίως ακύρωση των επιλέξιμων τίτλων που ανταλλάχθηκαν με νέους τίτλους και κάθε δικαίωμα ή υποχρέωση που απέρρεε από αυτούς κατά του ελληνικού δημοσίου, συμπεριλαμβανομένων και όλων των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που οποιαδήποτε στιγμή αποτελούσαν μέρος αυτών, αποσβέσθηκε.

Στην συνέχεια, με την υπʼ αριθμ. 5 Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου της 24ης Φεβρουάριου 2012 (αρ. 1 της παρ. 3) προβλέφθηκε ότι η τροποποίηση των επιλέξιμων τίτλων θα γίνει με ανταλλαγή των παλαιών τίτλων που προσφέρθηκαν για ανταλλαγή με νέους τίτλους έκδοσης του Ελληνικού Δημοσίου και με νέους τίτλους έκδοσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ/ Μεταξύ άλλων ορίστηκε (παρ. 4 του άρθρου 1), ότι τα νέα ομόλογα ελληνικού Δημοσίου που θα εκδοθούν θα λήγουν από το έτος 2023 έως και το έτος 2042, θα διέπονται από το αγγλικό δίκαιο και θα περιλαμβάνουν και τις λεγόμενες «ρήτρες συλλογικής δράσης» δηλαδή το δικαίωμα της πλειοψηφίας των ομολογιούχων να επιβάλει σε συμφωνία με τον εκδότη των τίτλων την βούλησή της στην μειοψηφία. Όσον αφορά το κεφάλαιο των νέων ομολόγων, για κάθε 1.000,00ευρώ ανεξόφλητου κεφαλαίου επιλέξιμων τίτλων που θα ανταλλαγούν θα δοθούν νέα ομόλογα ονομαστικού κεφαλαίου 315,00 ευρώ (31,5 του ανεξόφλητου κεφαλαίου επιλέξιμων τίτλων) και τίτλους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) με ημερομηνία λήξης δύο έτη ή λιγότερο και με ονομαστική αξία ίση με 15% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που ανταλλάσσουν.

ΙΙ.  Με βάση τον νόμο 2198/ 1994 ο οποίος αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο του δημόσιου δανεισμού, το Δημόσιο δεν έχει συμβατική σχέση με τους ενάγοντες-επενδυτές αλλά μόνο με την Τράπεζα ενώ τα ομόλογα πωλούνται από το Ελληνικό Δημόσιο προς τους Βασικούς Διαπραγματευτές του, ήτοι τις Τράπεζες, οι οποίες και του καταβάλλουν αμέσως την -υπό το άρτιο- τιμή τους και λαμβάνουν και την σχετική προμήθεια. Οι Τράπεζες αγοράζουν τα ομόλογα στο όνομά τους και όχι στο όνομα του επενδυτή και τα μεταπωλούν στους επενδυτές. Η Τράπεζα της Ελλάδος ως Πράκτορας Πληρωμής του Ελληνικού Δημοσίου καταβάλλει στην λήξη των τίτλων την ονομαστική τους αξία στις τράπεζες και έτσι το Δημόσιο εξοφλεί τις υποχρεώσεις του προς τις Τράπεζες, που είναι πάντοτε οι δανειστές του. Ωστόσο το Δημόσιο από την έκδοση των ομολόγων του μέχρι την λήξη τους, δεν έχει καμία σχέση με τους τελικούς επενδυτές. Η απευθείας ευθύνη του Δημοσίου προς τους επενδυτές για την καταβολή της ονομαστικής αξίας των ομολόγων εκδόσεώς του στην λήξη τους, ενεργοποιείται μόνο σε μία περίπτωση: σε περίπτωση υπερημερίας του δημοσίου και άρνηση καταβολής της ονομαστικής τους αξίας στη λήξη τους. Σε κάθε άλλη περίπτωση ευθύνεται απέναντι στον επενδυτή μόνο ο Φορέας – κάτοχος – Τράπεζα. Η ευθύνη αυτή του Φορέα είναι αντικειμενική και ανεξάρτητη υπαιτιότητας.

    ΙΙΙ. Επειδή ο  σκοπός του PSI ήταν μόνον  να απαλλάξει το Δημόσιο από τις υποχρεώσεις του από τα αρχικά ομόλογα προς τις Τράπεζες και τους επενδυτές και όχι τους φορείς- Τράπεζες από τις υποχρεώσεις τους προς τους επενδυτές πελάτες τους από την έννομη σχέση της πώλησης των τίτλων και της παρακαταθήκης. Αυτό    κρίθηκε  ότι  συνάγεται  και από την αναφορά σε «δημόσιο  συμφέρον», το οποίο και   δεν  ταυτίζεται με το εκάστοτε  συμφέρον της Τράπεζας.

Συνεπώς :

  .α. το  PSI δεν απαλλάσσει την Τράπεζα από την ευθύνη της ως φορέας και πωλήτρια των τίτλων   να αποζημιώσει τον ομολογιούχου πελάτη της .

 .β. Η ευθύνη της Τράπεζας   ιδρύεται απʼ ευθείας από τόν το νόμο, αλλά και από την σύμβαση μεταξύ της Τράπεζας και του πελάτη της ,

 .γ. Μάλιστα  η ευθύνη της Τράπεζας  είναι αντικειμενική και ανεξάρτητη υπαιτιότητάς  της.  Και 

.δ. Ο ομολογιούχος δύναται  να στραφεί εναντίον της πωλήτριας των ομολόγων Τράπεζας και να ζητήσει να του καταβάλει την ονομαστική αξία του ομολόγου που του πούλησε στην λήξη του.

                                    Βόλος ,   18^η Ιανουαρίου   2019

                         Σταμάτης  Αγ. Παπαγγελής, Δικηγόρος