Η νέα οδηγία επικαιροποιεί την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ (οδηγία του 2002 για την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών για τους καταναλωτές) για να δημιουργήσει ίσους όρους ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά για εξ αποστάσεως χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, ενώ παράλληλα αυξάνει το επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.
Gunnar Strömmer, Υπουργός Δικαιοσύνης της Σουηδίας
Αυτή η οδηγία είναι ένα ακόμη βήμα προς μια μελλοντική ψηφιακή μετάβαση στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Η επικαιροποίηση της νομοθεσίας του 2002 διασφαλίζει υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και ενισχύει το νομοθετικό πλαίσιο για την παροχή καινοτόμων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών για τους καταναλωτές στην ενιαία αγορά.
Προστασία των καταναλωτών στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες στην ψηφιακή εποχή
Με την ανάπτυξη των τεχνολογιών πληροφορικής, ένας αυξανόμενος αριθμός χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, όπως πιστωτικές, ασφάλειες, επενδύσεις ή συνταξιοδοτικά προγράμματα προωθούνται διαδικτυακά και οι συμβάσεις αυτών των υπηρεσιών συνάπτονται εξ αποστάσεως. Αυτή η τάση, που έγινε πιο διαδεδομένη κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, κατέστησε αναγκαίες τροποποιήσεις στην υφιστάμενη νομοθεσία. Η πρόταση της Επιτροπής, που παρουσιάστηκε στις 11 Μαΐου 2023, καταργεί την οδηγία του 2002 και εισάγει τις εκσυγχρονισμένες διατάξεις για τις συμβάσεις χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που συνάπτονται εξ αποστάσεως στην οριζόντια ισχύουσα οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών (CRD). Επιπλέον, ορισμένα άρθρα του CRD (όπως αυτά για την τηλεφωνική επικοινωνία, τις πρόσθετες πληρωμές, την επιβολή και τις κυρώσεις) θα ισχύουν για χρηματοοικονομικές υπηρεσίες που πωλούνται εξ αποστάσεως.
Θέση του Συμβουλίου
Ενώ η γενική προσέγγιση του Συμβουλίου διατηρεί τους στόχους της πρότασης της Επιτροπής, εισάγει αρκετές βελτιώσεις που την καθιστούν πιο συνεπή με την υφιστάμενη τομεακή νομοθεσία και διευκρινίζοντας ορισμένα σημαντικά σημεία της οδηγίας.
Για να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και να αποφευχθεί κάθε κίνδυνος μείωσης του επιπέδου προστασίας των καταναλωτών σε ορισμένες χώρες, το Συμβούλιο προτείνει ελάχιστη εναρμόνιση όσον αφορά τις προσυμβατικές υποχρεώσεις που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να έχουν αυστηρότερους εθνικούς κανόνες από αυτούς που ορίζει η οδηγία.
Η εντολή του Συμβουλίου διευκρινίζει το πεδίο εφαρμογής και το χαρακτηριστικό δίχτυ ασφαλείας της οδηγίας, ιδίως για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που εξαιρούνται από άλλη τομεακή νομοθεσία ή καλύπτονται μόνο εν μέρει από αυτήν.
Η θέση του Συμβουλίου προσθέτει επίσης περαιτέρω διατάξεις της οδηγίας για τα δικαιώματα των καταναλωτών, εφαρμόζοντάς τις σε συμβάσεις χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που συνάπτονται εξ αποστάσεως. Αυτές περιλαμβάνουν διατάξεις για τηλεφωνικές συμβάσεις, πωλήσεις αδράνειας (αποστολή αυτόκλητων αγαθών ή υπηρεσιών σε δυνητικούς πελάτες για πώληση) ή τη δυνατότητα των κρατών μελών να εισαγάγουν γλωσσικές απαιτήσεις στο εθνικό δίκαιο όσον αφορά τις προσυμβατικές πληροφορίες.
Η επιλογή απόσυρσης
Η οδηγία διευκολύνει την άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης σε σχέση με συμβάσεις που συνάπτονται εξ αποστάσεως με τη συμπερίληψη ενός κουμπιού (ή παρόμοιας λειτουργίας) με την ετικέτα «απόσυρση από τη σύμβαση εδώ» (ή αντίστοιχη διατύπωση) στη διεπαφή του παρόχου χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Σε ένα δεύτερο βήμα, υπάρχει ένα κουμπί επιβεβαίωσης “απόσυρση τώρα” για να διασφαλιστεί ότι ο καταναλωτής δεν θα υπαναχωρήσει από τη σύμβαση κατά λάθος. Ο στόχος αυτού του «κουμπιού απόσυρσης» είναι να αυξήσει την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και να διασφαλίσει ότι η υπαναχώρηση από μια σύμβαση δεν είναι πιο επαχθής από τη σύναψή της.
Το Συμβούλιο προτείνει επίσης την επέκταση των διατάξεων αυτής της δυνατότητας στο γενικό κεφάλαιο της οδηγίας για τα δικαιώματα των καταναλωτών, έτσι ώστε τα «κουμπιά απόσυρσης» να εφαρμόζονται σε όλες τις συμβάσεις που συνάπτονται εξ αποστάσεως.
Ο καταναλωτής έχει προθεσμία 14 ημερολογιακών ημερών για να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση χωρίς κυρώσεις, 30 ημερολογιακές ημέρες στην περίπτωση πράξεων προσωπικής συνταξιοδότησης. Για να ευθυγραμμιστεί αυτή η διάταξη με την οδηγία για τις καταναλωτικές πιστώσεις (αυτή τη στιγμή υπό διαπραγμάτευση), η γενική προσέγγιση προτείνει τον περιορισμό αυτού του δικαιώματος υπαναχώρησης σε 12 μήνες και 14 ημέρες σε περίπτωση που ο καταναλωτής δεν έχει ενημερωθεί για το δικαίωμά του υπαναχώρησης.
Άλλες βελτιώσεις
Η γενική προσέγγιση που υιοθετήθηκε σήμερα βελτιώνει τους κανόνες αποκάλυψης πληροφοριών και στοχεύει στον εκσυγχρονισμό των προσυμβατικών υποχρεώσεων πληροφόρησης και να τις καταστήσει μελλοντικές για χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες τα επόμενα χρόνια. Σε περίπτωση που ο έμπορος χρησιμοποιεί διαδικτυακά εργαλεία, όπως roboadvice ή chatbots, ο καταναλωτής πρέπει να έχει το δικαίωμα να ζητήσει ανθρώπινη παρέμβαση για να κατανοήσει τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η σύμβαση στην οικονομική του κατάσταση.
Η θέση του Συμβουλίου δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να προσαρμόσουν τις εξηγήσεις που πρέπει να παρέχονται από τους παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στις συνθήκες των προϊόντων και των αναγκών των καταναλωτών.
Τέλος, η γενική προσέγγιση που υιοθετήθηκε σήμερα παρατείνει την περίοδο μεταφοράς, επομένως ο κλάδος θα επωφεληθεί από επιπλέον έξι μήνες για να πραγματοποιήσει όλες τις απαιτούμενες αλλαγές στα συστήματα πληροφορικής του.
Επόμενα βήματα
Η γενική προσέγγιση που συμφωνήθηκε σήμερα επισημοποιεί τη διαπραγματευτική θέση του Συμβουλίου. Παρέχει στην Προεδρία του Συμβουλίου εντολή για διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Ιστορικό
Η αναθεώρηση της οδηγίας του 2002 για την εξ αποστάσεως εμπορία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών για καταναλωτές αποτελεί μέρος της νέας ατζέντας της Επιτροπής για τους καταναλωτές, η οποία υποστηρίχθηκε από το Συμβούλιο στα σχετικά συμπεράσματά του στις 21 Φεβρουαρίου 2021.
→ Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη νέα ατζέντα της Επιτροπής για τους καταναλωτές